De onveranderde Wet

Veel mensen nemen aan dat Jezus de regels rondom echtscheiding en hertrouwen heeft aangepast — dat Hij strengere voorwaarden instelde dan Mozes. Maar die aanname is niet alleen onjuist, ze is ook theologisch gevaarlijk.

Want als Jezus tijdens Zijn aardse leven ook maar één punt van de wet heeft veranderd, heeft Hij gezondigd.

1 Johannes 3:4 “Ieder die de zonde doet, doet ook de wetteloosheid; want zonde is wetteloosheid.”

Zonde is het overtreden van de wet. De enige reden dat Jezus het volmaakte offer kon zijn, was omdat Hij de wet volledig gehoorzaamde — tot in het kleinste detail.

Mattheüs 5:18 “Voorwaar, Ik zeg u: totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jota of één titel van de wet voorbijgaan, totdat alles is geschied.”

Zolang de wet nog van kracht was, kon Jezus daar niets aan toevoegen of vanaf halen zonder zelf een overtreder te worden. Hij leefde — tot aan het kruis — volledig onder het Oude Verbond. Dat is geen mening, dat is schriftuurlijk onderbouwd.

Hebreeën 9:15–17 “Want waar een testament is, daar is het noodzakelijk dat de dood van de maker vastgesteld wordt. Een testament is immers pas van kracht na iemands dood, en het is nooit van kracht zolang de maker leeft.”

Het Nieuwe Verbond ging pas in bij Zijn dood. Niet eerder. Tot dat moment gold de wet van Mozes. En Jezus hield zich daaraan, precies zoals ieder ander onder het Oude Verbond geacht werd dat te doen. Hij overtrad geen enkel gebod. Hij veranderde geen enkele bepaling. Hij bevestigde de wet — en vervulde haar in gehoorzaamheid.

Dat geldt ook voor de bepalingen over echtscheiding. In plaats van ze te schrappen, legt Hij uit waarom ze ooit gegeven zijn.

Mattheüs 19:8 “Mozes heeft vanwege de hardheid van uw hart u toegestaan uw vrouwen te verstoten, maar van het begin af is het zo niet geweest.”

Mozes schreef geen wet om het huwelijk te ondermijnen, maar om de gevolgen van gebrokenheid te reguleren. Het was nooit Gods bedoeling dat mensen zouden scheiden. Maar het was ook nooit Zijn bedoeling dat mensen elkaar zouden verraden, mishandelen, of in de steek laten. De wet was er niet vanwege het ideaal, maar vanwege de afwijking van het ideaal.

En dus is de cruciale vraag: Wat zegt de wet werkelijk over echtscheiding?

Deuteronomium 24:1 “Wanneer een man een vrouw tot vrouw neemt en haar trouwt, en het gebeurt dat zij geen genade vindt in zijn ogen, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekt heeft, dan moet hij haar een scheidbrief schrijven, haar die in de hand geven en haar uit zijn huis wegsturen.”

Hieruit blijkt dat scheiding onder de wet was toegestaan. Er wordt geen straf opgelegd voor het beëindigen van een huwelijk. In plaats daarvan wordt er een juridisch proces beschreven, waarbij de man verplicht wordt een scheidbrief te geven.

De betekenis is glashelder: scheiding was wettig — niet als aanbeveling, maar als voorziening. En Jezus, die onder deze wet leefde, erkende dat feit. Hij zei niet dat Mozes verkeerd zat. Hij zei dat Mozes handelde in het licht van de harde realiteit van menselijke zondigheid.

Mattheüs 19:9 “En Ik zeg u: Wie zijn vrouw verstoot, anders dan om hoererij, en met een andere trouwt, pleegt overspel.”

Deze uitspraak van Jezus bevestigt de ernst van het huwelijk. Maar ze verandert de wet niet. Jezus spreekt als een leraar die het misbruik van de wet blootlegt — niet als een wetgever die nieuwe regels instelt.

Wie beweert dat Jezus in Mattheüs 19 een nieuwe norm heeft gesteld, beweert daarmee dat Hij de wet vóór het kruis heeft gewijzigd. Dat zou Hem diskwalificeren als het vlekkeloze Lam van God. Want zelfs een kleine overtreding van Gods wet — zelfs het toevoegen of afnemen van één enkel detail — zou wetteloosheid zijn.

Lukas 16:17 “Maar het is gemakkelijker dat de hemel en de aarde voorbijgaan, dan dat één tittel van de wet wegvalt.”

De gedachte dat Jezus de regels voor echtscheiding heeft veranderd tijdens Zijn aardse bediening is onhoudbaar. Niet alleen omdat het in strijd is met zijn rol als zondeloos offer, maar ook omdat het direct in tegenspraak is met Zijn eigen verklaringen over de wet.

Wie de Schrift eerlijk leest, ziet dat Jezus nooit in conflict was met Mozes — maar wel met de manier waarop mensen Mozes uitlegden. De Farizeeën hadden van Gods wet een instrument van controle en zelfrechtvaardiging gemaakt. Jezus bracht de wet terug naar haar oorsprong: niet als een excuus, maar als spiegel van het hart.

En dat is precies waarom deze boodschap begint met het herstellen van fundamenten. Niet om de wet te verheffen boven de genade, maar om duidelijk te maken dat genade alleen genade kan zijn als de wet erkend wordt. Zonder wet is er niets om genade mee te contrasteren. Zonder zonde is er niets om te vergeven.

De leer van Jezus over echtscheiding is dus geen wijziging van de wet — het is een bevestiging van wat er altijd al stond, en een aanklacht tegen hen die de wet verdraaiden voor eigen gewin.

Daarmee is het uitgangspunt gezet. Niet traditie, maar schrift. Niet kerkelijke gewoonte, maar Gods Woord. En niet moderne moraal, maar eeuwige waarheid.

De wet als spiegel

De spanning die velen ervaren tussen wet en genade is meestal het gevolg van een verkeerd begrip van beide. De wet wordt gezien als hard, kil en veroordelend. Genade wordt gezien als een vrijbrief voor wie onder de norm leeft. Maar dat is een valse tegenstelling. In werkelijkheid is de wet geen vijand van genade. Ze wijst de weg ernaartoe.

Romeinen 3:20 “Want door de wet is kennis van zonde.”

De wet is als een spiegel. Ze laat zien wat er mis is. Niet om te veroordelen, maar om te onthullen. En nergens is dat duidelijker dan in de bepalingen over echtscheiding. De wet beschrijft hoe een huwelijk kan worden beëindigd, niet als ideaal, maar als erkenning van de gebroken werkelijkheid waarin mensen leven.

Deuteronomium 24:1 “Wanneer een man een vrouw trouwt […] en hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekt, dan moet hij haar een scheidbrief schrijven, die in haar hand geven, en haar uit zijn huis wegsturen.”

Dit is geen promotie van echtscheiding. Het is regulering. Een man kon niet zomaar zijn vrouw op straat zetten. Er moest een juridisch proces aan te pas komen: een schriftelijk document, persoonlijk overhandigd, en een formeel vertrek. Zonder die drie elementen — brief, overhandiging en uitzetting — was er géén wettige scheiding.

En dat was van levensbelang. Want als een vrouw zonder scheidbrief het huis werd uitgezet, maar later hertrouwde, zou zij wettelijk gezien overspel plegen — omdat ze officieel nog steeds de vrouw van haar eerste man was. De scheidbrief was dus bescherming. Geen vrijbrief voor de man, maar veiligheid voor de vrouw.

Jesaja 50:1 “Zo zegt de HEERE: Waar is de scheidbrief van uw moeder, waarmee Ik haar weggezonden heb?”

Jeremia 3:8 “Toen Ik zag dat Ik om alle overspel van het afvallige Israël haar had weggezonden, en haar een scheidbrief gegeven had…”

Zelfs God, in Zijn oordeel over Israël, hield zich aan de wet die Hij gegeven had. Hij gaf een scheidbrief. Hij handelde niet willekeurig. De maatstaf die Hij aan mensen gaf, hield Hij ook Zelf aan. En dat onderstreept hoe zorgvuldig de wet in elkaar zit — en hoe belangrijk het is om haar niet te verdraaien.

Toch is dat exact wat er vaak gebeurt. Moderne vertalingen maken geen onderscheid tussen “echtscheiding” en “wegsturen”. Ze vertalen beide met hetzelfde woord, alsof het synoniemen zijn. Maar in het Hebreeuws zijn het twee totaal verschillende handelingen. Echtscheiding is het formeel beëindigen van het huwelijk. Wegsturen is iemand het huis uitzetten — wat niet automatisch betekent dat het huwelijk ook wettelijk voorbij is.

Dat verschil is cruciaal. Want Jezus verwijst in Mattheüs 5 en Mattheüs 19 naar beide termen. En als die onzorgvuldig worden gelezen of vertaald, ontstaat er verwarring. Dan lijkt het alsof Jezus iets anders zegt dan Mozes. Maar dat is niet het geval.

Mattheüs 5:31–32 “Er is ook gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidbrief geven. Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw verstoot, anders dan om hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met de verstotene trouwt, pleegt overspel.”

Jezus bevestigt hier juist de noodzaak van de scheidbrief. Het probleem is niet de scheiding op zich, maar het wegsturen zonder wettige scheiding. Want als een vrouw nog formeel getrouwd is, maar wel opnieuw trouwt, is dat overspel — zelfs als haar eerste man haar had verlaten.

En dat brengt de kern aan het licht. Jezus wijst niet echtscheiding af als categorie, maar misbruik van het huwelijk. Hij legt de vinger bij mannen die vrouwen afdanken zonder proces, zonder bescherming, zonder gerechtigheid. Hij spreekt tegen onrecht, niet tegen de wet.

Het onderscheid tussen “scheiden” en “wegsturen” is dus geen klein detail. Het is een fundament onder gerechtigheid. God haat het als mensen hun partners behandelen als objecten die je zomaar kunt afschrijven. Niet omdat Hij tegen echtscheiding als zodanig is, maar omdat Hij tegen willekeur is. Tegen onrecht. Tegen het verbreken van verbonden zonder verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen.

En dat is precies waarom het zo belangrijk is om Bijbelteksten goed te lezen — met oog voor detail, grammatica, en context. Niet met voorgevormde dogma’s, maar met open ogen voor wat er écht staat.

Wie zegt dat Jezus echtscheiding verbood, spreekt tegen de Schrift in. Want dan zou Hij de wet van Mozes hebben verworpen. Maar Hij bevestigde juist dat die wet geldig bleef:

Mattheüs 5:17–18 “Denk niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om af te schaffen, maar om te vervullen. Want voorwaar, Ik zeg u: totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jota of één titel van de wet voorbijgaan, totdat alles is geschied.”

Totdat alles is geschied. Dat wil zeggen: tot aan het kruis. Daar, en pas daar, ging het Oude Verbond over in het Nieuwe. Tot dat moment gold de wet in volle kracht. En Jezus gehoorzaamde haar in elk opzicht. Ook in hoe Hij sprak over huwelijk en scheiding.

Daarmee is het fundament gelegd voor een eerlijke, Bijbelse kijk op echtscheiding. Geen goedkope genade. Geen harde veroordeling. Maar waarheid. En genade die gebouwd is op die waarheid.

Johannes 1:17 “Want de wet is door Mozes gegeven, de genade en de waarheid zijn er door Jezus Christus gekomen.”

De leugen van Maleachi 2:16

Weinig Bijbelverzen zijn zo vaak verkeerd geciteerd als Maleachi 2:16. Generaties lang is deze tekst gebruikt als het definitieve bewijs dat God echtscheiding haat. De stelling is duidelijk, zo lijkt het: als God het haat, dan kan het nooit goed zijn — punt. Maar wat als die vertaling niet klopt?

Maleachi 2:16 (Statenvertaling) “Want de HEERE, de God Israëls, zegt dat Hij een vrouw verstoot, ook al bedekt men het gewaad met geweld, zegt de HEERE der heerscharen; zo neemt dan ter harte uw geest, en handel niet trouweloos.”

Deze lezing wijkt sterk af van de populaire vertaling:

NBV/HSV “Want Ik haat echtscheiding, zegt de HEERE, de God van Israël…”

Maar het Hebreeuws zegt iets anders. Letterlijk vertaald staat er:

“Want hij haat, die zijn vrouw verstoot, zegt de HEERE, de God van Israël.”

Met andere woorden: God zegt niet “Ik haat echtscheiding”, maar Hij zegt dat Hij haat wat de man doet die zijn vrouw verstoot op een manier die gepaard gaat met geweld en ontrouw. Het is niet de scheiding op zich die bekritiseerd wordt, maar de manier waarop ze wordt uitgevoerd — als daad van verraad.

Er staat ook niets over een scheidbrief. De man stuurt haar weg — wegzenden zonder juridische rechtvaardiging. En dat is precies het probleem. Deze man verbreekt het verbond zonder haar te beschermen, zonder recht, zonder verantwoordelijkheid.

Maleachi 2:14 “U zegt: Waarom? Omdat de HEERE getuige is geweest tussen u en de vrouw van uw jeugd, tegen wie u trouweloos handelt, terwijl zij toch uw metgezellin is en de vrouw van uw verbond.”

De klacht van God is gericht op trouweloosheid. Op mannen die het huwelijk zien als iets dat ze kunnen afbreken zodra het hen niet meer bevalt. Op mannen die hun vrouwen verlaten zonder rechtvaardige reden, zonder scheidbrief, zonder respect voor het verbond dat ze zelf zijn aangegaan.

Maleachi 2:15 “En deed Hij er niet één, hoewel Hij de geest overhad? En waarom één? Hij zocht een goddelijk nageslacht. Neem dan ter harte uw geest, en laat niemand trouweloos handelen tegen de vrouw van zijn jeugd.”

Het doel van het huwelijk was altijd groter dan alleen het persoonlijke geluk van de partners. Het was gericht op gemeenschap, op nageslacht, op heiligheid. Wie dat verbreekt om eigenbelang, handelt niet slechts tegen een ander — hij handelt tegen God.

Maar dat is niet hetzelfde als zeggen dat God echtscheiding in alle gevallen haat. Dat is een verdraaiing van de tekst. De Schrift maakt immers duidelijk dat God zelf een scheidbrief gaf aan Israël:

Jeremia 3:8 “Toen Ik zag dat Ik om alle overspel van het afvallige Israël haar had weggezonden, en haar een scheidbrief gegeven had…”

Als God echtscheiding in absolute zin zou haten — als het per definitie zondig was — dan zou Hij Zelf zonde begaan hebben. Maar dat is onmogelijk. Dus moet de tekst anders begrepen worden: God haat onrechtvaardige scheiding. Hij haat het als mensen hun partners als wegwerpproducten behandelen. Hij haat het als mannen hun vrouwen verstoten omwille van gemak, lust, of egoïsme.

En precies dat is waar Maleachi op doelt. Niet op elke vorm van scheiding, maar op een specifieke praktijk in die tijd: het wegzenden van vrouwen zonder rechtvaardiging, zonder scheidbrief, zonder bescherming.

Wat hier dus veroordeeld wordt is geen juridische scheiding op basis van Deuteronomium 24, maar een willekeurige verbreking van het verbond, zonder eerbied voor God of voor de vrouw.

Dit inzicht maakt een wereld van verschil. Want het betekent dat de Schrift zichzelf niet tegenspreekt. God voorzag in een wettelijk kader voor scheiding, zoals vastgelegd in de Thora. Hij hield Zichzelf aan die regels. En Hij veroordeelt het als mensen die regels negeren om hun eigen pad te volgen.

Mattheüs 19:7–8 “Zij zeiden tegen Hem: Waarom heeft Mozes dan geboden een scheidbrief te geven en haar weg te zenden? Hij zei tegen hen: Mozes heeft vanwege de hardheid van uw hart u toegestaan uw vrouwen te verstoten, maar van het begin af is het zo niet geweest.”

De scheidbrief was geen zwaktebod, maar genade in een harde wereld. Een manier om vrouwen te beschermen tegen willekeur en onderdrukking. En dat is nog steeds wat God haat: niet de scheiding op zich, maar het misbruik van macht, de verachting van het verbond, en het verraad dat zich vermomt als rechtvaardiging.

Wie Maleachi 2:16 leest als een universeel verbod op echtscheiding, leest meer in de tekst dan er staat. En wie die valse lezing gebruikt om anderen te veroordelen, voegt aan Gods Woord iets toe wat God zelf niet heeft gezegd.

Spreuken 30:6 “Voeg niets toe aan Zijn woorden, anders zal Hij u straffen en zult u als een leugenaar bevonden worden.”

De waarheid is helder: God haat ontrouw. Hij haat geweld. Hij haat verraad. Maar Hij voorzag in een wettig proces voor scheiding, precies omdat Hij weet hoe gebroken deze wereld is. Hij weet dat sommige huwelijken niet hersteld kunnen worden. En Hij gaf richtlijnen, niet om het ideaal los te laten, maar om recht te doen in de chaos.

De gerechtigheid van de scheidbrief

In het hart van het Oude Testament ligt een diep bewustzijn van zowel menselijke gebrokenheid als goddelijke orde. De wet is niet geschreven voor perfecte mensen, maar voor gevallen mensen. Daarom is de scheidbrief — het formele bewijs van echtscheiding — niet slechts een administratief detail, maar een daad van gerechtigheid.

Deuteronomium 24:1 “Wanneer een man een vrouw tot vrouw genomen en haar getrouwd heeft, en het gebeurt dat zij geen genade vindt in zijn ogen, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekt heeft, dan moet hij haar een scheidbrief schrijven, haar die in de hand geven en haar uit zijn huis wegzenden.”

Drie stappen. Niet optioneel. Niet symbolisch. Niet cultureel bepaald. Maar wettelijk vereist:

1. Een scheidbrief schrijven
2. Die in haar hand geven
3. Haar daadwerkelijk uit huis wegzenden

Waarom is dat belangrijk? Omdat een huwelijk in de ogen van de wet niet verbroken is zolang deze drie handelingen niet volledig en correct zijn uitgevoerd. Wegzenden zonder brief is geen scheiding. En scheiden zonder brief is wetteloos.

In die zin is het een bescherming. Een man kon zijn vrouw niet zomaar wegjagen. De scheidbrief was bewijs dat het huwelijk beëindigd was — zodat zij niet langer als overspelig beschouwd kon worden als zij hertrouwde.

Jeremia 3:8 “Toen Ik zag dat Ik om alle overspel van het afvallige Israël haar had weggezonden, en haar een scheidbrief gegeven had…”

Zelfs God volgde deze structuur. Hij gaf de scheidbrief aan Israël voordat Hij haar wegzond. Daarmee eerde Hij Zijn eigen wet, en gaf Hij geen ruimte aan misverstand. Het huwelijk was werkelijk beëindigd.

Dit is geen kleine zaak. Want in veel gevallen, zelfs vandaag, worden mensen veroordeeld op basis van incomplete of foutief geïnterpreteerde Schrift. Ze worden bestempeld als overspelig, als zondig, terwijl de Bijbel duidelijk maakt dat er een rechtvaardig proces bestaat om een huwelijk te beëindigen.

Mattheüs 5:31–32 “Er is ook gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidbrief geven. Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw verstoot, anders dan om hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met de verstotene trouwt, pleegt overspel.”

Jezus bevestigt hier exact wat Mozes onderwees. Als er geen scheidbrief is, is de vrouw wettelijk nog steeds getrouwd. En wie dan met haar trouwt, pleegt overspel. De zonde zit hem niet in het hertrouwen zelf, maar in het niet rechtmatig verbreken van het eerste huwelijk.

Daarom is het essentieel om de begrippen helder te houden. In het Hebreeuws zijn “wegzenden” en “scheiden” niet synoniemen. Het zijn afzonderlijke handelingen, met verschillende juridische en morele consequenties.

De verwarring ontstaat pas in de vertaling. Moderne Bijbels gebruiken vaak één enkel woord — “scheiden” — voor beide termen, waardoor het onderscheid vervaagt. Maar het gevolg is ernstig: teksten als Mattheüs 5 en 19 worden gelezen alsof iedere scheiding leidt tot overspel, terwijl Jezus daar juist spreekt over het wegzenden zonder scheidbrief.

De implicatie is duidelijk: scheiding op zichzelf is niet automatisch zondig. Alleen een scheiding die plaatsvindt buiten het door God vastgestelde proces is een overtreding. En dat proces is helder omschreven. Niet op basis van gevoelens, maar op basis van recht.

En dat recht heeft altijd twee kanten:

1. Het erkent de ernst van het verbond
2. Maar het erkent ook de realiteit van de gebrokenheid

De scheidbrief is dus niet slechts een wettelijk document — het is een baken van orde in een wereld vol chaos. Het is de bevestiging dat zelfs binnen falende relaties, God wil dat mensen recht doen. Niet door hun partner te behandelen als wegwerpwaar, maar door verantwoordelijkheid te nemen voor de breuk.

Jesaja 1:17 “Leer goed te doen, zoek het recht, houd tirannen in toom, doe de wees recht, bepleit de rechtszaak van de weduwe.”

Wat God vraagt, is geen blind vasthouden aan het huwelijk koste wat het kost, maar rechtvaardigheid in hoe we ermee omgaan. Hij verafschuwt misbruik. Hij verwerpt verraad. Maar Hij laat ruimte voor gerechtigheid, zelfs wanneer een huwelijk onherstelbaar beschadigd is.

Wie de wet begrijpt, ziet dat genade daar niet tegenover staat, maar erop voortbouwt.

Psalm 89:15 “Gerechtigheid en recht zijn het fundament van Uw troon, goedertierenheid en trouw gaan voor Uw aangezicht uit.”

Dit is het hart van God: recht én genade, samen. De scheidbrief was een geschenk van die balans. En het is precies in die balans dat waarheid en genade elkaar ontmoeten — niet in verzachting, niet in hardheid, maar in gerechtigheid.

Christus en de ongeschonden wet

Het hele fundament van het Evangelie staat of valt met deze waarheid: Christus heeft de wet niet gebroken. Niet één keer.

Als Hij dat wél had gedaan — als Hij ook maar één bepaling had genegeerd, aangepast of overschreden — dan zou Hij niet het vlekkeloze Lam zijn geweest. En dan zou het kruis geen offer zijn geweest, maar een executie van een zondaar. Geen verzoening, geen opstanding, geen redding.

2 Korinthe 5:21 “Want Hem Die geen zonde gekend heeft, heeft Hij voor ons tot zonde gemaakt, opdat wij zouden worden gerechtigheid van God in Hem.”

Daarom moet elke bewering dat Jezus “de wet heeft veranderd” met uiterste voorzichtigheid worden behandeld. Het idee dat Hij tijdens Zijn aardse bediening het systeem van echtscheiding heeft aangepast — bijvoorbeeld door strengere regels op te leggen dan Mozes — is niet slechts exegetisch onjuist, maar vernietigt het fundament van verlossing.

Mattheüs 5:17–18 “Denk niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om af te schaffen, maar om te vervullen. Want voorwaar, Ik zeg u: totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jota of één titel van de wet voorbijgaan, totdat alles is geschied.”

Totdat alles is geschied. Niet vóór het kruis, maar tot aan het kruis bleef de wet van Mozes volledig van kracht. Pas toen Jezus stierf, werd het Oude Verbond beëindigd. Daar — en daar alleen — ging het Nieuwe Verbond in werking.

Hebreeën 9:16–17 “Want waar een testament is, daar is het noodzakelijk dat de dood van de maker vastgesteld wordt. Een testament is immers pas van kracht na iemands dood, en het is nooit van kracht zolang de maker leeft.”

Zolang Jezus nog leefde, functioneerde Hij als een Jood onder de Wet. Hij sprak als een Jood onder de Wet. Hij onderwees als een Jood onder de Wet. Alles wat Hij deed, deed Hij binnen het kader van het Oude Verbond. Niet om eraan toe te voegen of ervan af te nemen, maar om het perfect te gehoorzamen.

Wie beweert dat Jezus de regels rond echtscheiding veranderde in Mattheüs 5 of 19, beweert dus feitelijk dat Hij de wet van Mozes aanpaste vóór Zijn dood. Dat is een ernstige beschuldiging — en dat is precies waarom dit onderwerp zo gevoelig ligt.

De tekst in Mattheüs 5 is vaak het brandpunt van deze verwarring:

Mattheüs 5:31–32 “Er is ook gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidbrief geven. Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw verstoot, anders dan om hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met de verstotene trouwt, pleegt overspel.”

De sleutel tot begrip ligt in de context. Jezus spreekt niet over alle echtscheiding, maar over onrechtmatige echtscheiding — dat wil zeggen: wegzenden zonder scheidbrief, of scheiden zonder geldige reden. Hij citeert Mozes niet om hem te weerleggen, maar om te verduidelijken wat Mozes bedoelde. Jezus legt het hart van de wet bloot — niet als nieuwe wetgever, maar als de volmaakte uitlegger ervan.

En dat is cruciaal. Hij bekritiseert niet het proces van scheiding zoals God het had ingesteld, maar het misbruik ervan. Hij laat zien dat de wet ruimte gaf voor gerechtigheid, maar dat mensen haar gebruikten voor willekeur. Het probleem zat niet in de wet, maar in het hart van de mens.

Mattheüs 19:8 “Mozes heeft vanwege de hardheid van uw hart u toegestaan uw vrouwen te verstoten, maar van het begin af is het zo niet geweest.”

De scheidbrief was niet de zonde. De ontrouw was de zonde. De gewetenloze verstoting van een vrouw — zonder bescherming, zonder bewijs, zonder verantwoordelijkheid — dát is wat Jezus veroordeelt.

En dat is waarom de gedachte dat Jezus een strengere regel heeft ingevoerd dan Mozes zo schadelijk is. Het suggereert dat Mozes te mild was, en dat Jezus kwam om de wet te verdiepen. Maar de wet van God heeft geen diepgang nodig. Ze is al perfect, heilig, rechtvaardig en goed.

Romeinen 7:12 “Zo is dan de wet heilig, en het gebod is heilig en rechtvaardig en goed.”

Wat Jezus doet, is de wet bevestigen — in elk opzicht. En dat moest ook. Anders zou Hij niet de zondeloze Verlosser zijn geweest.

Daarom is het belangrijk dat we elke tekst waarin Hij over echtscheiding spreekt, lezen binnen het kader van het Oude Verbond. Dat betekent: we moeten het verschil blijven zien tussen wegsturen en scheiden. Tussen wettig en onwettig. Tussen rechtvaardige scheiding en willekeurige verstoting.

Zonder dat onderscheid wordt Jezus afgeschilderd als iemand die de wet naar Zijn hand zette. En dat is godslastering.

Johannes 8:46 “Wie van u overtuigt Mij van zonde?”

Niemand kon dat. Zelfs de Farizeeën, die opzettelijk valstrikken opzetten, moesten erkennen dat er niets was waarop ze Hem konden aanklagen zonder hun eigen hypocrisie bloot te leggen. Zijn leven was onberispelijk. En dat betekent dat ook Zijn omgang met de wet — inclusief Zijn woorden over echtscheiding — perfect was.

Wie deze waarheid aanvaardt, krijgt rust in de Schrift. Dan vallen schijnbare tegenstrijdigheden weg. Dan wordt duidelijk dat Jezus geen nieuwe regels gaf, maar dat Hij het volk terugbracht naar wat God altijd al had bedoeld. Niet meer, niet minder.

Misbruik van de wet, misbruik van de vrouw

De wet van God is rechtvaardig, heilig en goed. Ze is bedoeld om te beschermen, niet om te onderdrukken. Maar zodra mensen haar verdraaien of onvolledig toepassen, verandert ze in een instrument van onderdrukking. En nergens wordt dat zo schrijnend zichtbaar als in hoe echtscheiding — en met name de positie van de vrouw daarin — wordt behandeld.

In veel religieuze kringen wordt een vrouw die verlaten is door haar man alsnog verantwoordelijk gehouden voor het huwelijk. Ze wordt geacht te blijven wachten, ongeacht of hij haar mishandelt, in de steek laat of elders opnieuw trouwt. Zelfs als de man geen scheidbrief geeft, wordt zij gebonden geacht, op basis van een theologie die niet in de Schrift terug te vinden is.

Mattheüs 5:32 “Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw verstoot, anders dan om hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met de verstotene trouwt, pleegt overspel.”

Deze tekst is vaak misbruikt om vrouwen tot zonde te verklaren terwijl zij zelf niets verkeerds hebben gedaan. Jezus veroordeelt hier echter de man die zijn vrouw verstoot zonder haar een scheidbrief te geven — waardoor zij in een wettelijk en sociaal vacuüm belandt. Zij kan niet hertrouwen zonder beschuldigd te worden van overspel, terwijl hij zichzelf als vrij beschouwt.

Dat is geen gerechtigheid — dat is perversie van gerechtigheid.

Jesaja 10:1–2 “Wee hun die onrechtvaardige verordeningen uitvaardigen, en hun die voorschriften schrijven die onderdrukking veroorzaken, om de armen van het recht weg te duwen en om de ellendigen van Mijn volk hun recht te ontnemen; om weduwen tot hun buit te maken en om wezen te beroven!”

De toepassing van de wet mag nooit mensen beroven van bescherming, waardigheid en waarheid. Toch gebeurt dat wanneer de scheidbrief wordt genegeerd of wordt vervangen door religieuze traditie. In plaats van te onderwijzen wat de wet werkelijk zegt — dat een huwelijk pas beëindigd is wanneer een scheidbrief is gegeven — wordt er een doctrine gebouwd op “wegzending zonder scheiding”. En daar lijden echte mensen onder.

Er is een fundamenteel verschil tussen een huwelijk dat juridisch is beëindigd en een huwelijk dat emotioneel of fysiek verlaten is. Volgens de Schrift is alleen de eerste daadwerkelijk ontbonden. Zonder scheidbrief blijft een vrouw wettelijk gebonden — en daarmee kwetsbaar voor veroordeling als zij ooit opnieuw wil trouwen. Dat is precies het onrecht waartegen Jezus zich keert.

Jesaja 5:20 “Wee hun die het kwade goed noemen en het goede kwaad; die duisternis voorstellen als licht en licht als duisternis; die bitter voorstellen als zoet en zoet als bitter!”

Wanneer predikers leren dat de vrouw nog steeds getrouwd is met een man die haar heeft verlaten, mishandeld of genegeerd — en die zelfs elders een nieuw gezin is begonnen — dan wordt het kwade goed genoemd. Dan wordt trouw aan de wet vervangen door trouw aan een menselijke interpretatie. En zo ontstaat wetticisme, dat niets meer te maken heeft met de gerechtigheid van God.

Er is een vals idee ontstaan dat scheiding altijd zonde is, en dat hertrouwen per definitie overspel is. Maar die stelling negeert het hele systeem dat God in de wet heeft gegeven. De scheidbrief maakt het mogelijk om rechtvaardig opnieuw te beginnen. Niet omdat het ideaal is, maar omdat God weet dat mensen falen. En in Zijn goedheid heeft Hij zelfs voor de gevallen toestand een weg van orde, bescherming en waarheid gegeven.

Psalm 145:17 “De HEERE is rechtvaardig in al Zijn wegen, en goedertieren in al Zijn werken.”

Gods wet is niet een listig spel van regels waaraan niemand kan voldoen. Ze is een morele structuur die, als ze goed begrepen wordt, mensen beschermt — vooral de kwetsbaren. En in het huwelijk, dat in de cultuur van de Bijbel vaak volledig in handen van de man lag, was de scheidbrief het enige dat de vrouw juridische bescherming bood.

Wanneer die bescherming wordt genegeerd of verdraaid, wordt de vrouw weerloos achtergelaten. Niet alleen maatschappelijk, maar ook geestelijk — want zij wordt ten onrechte als overspelig bestempeld als zij haar leven wil hervatten. Ondertussen blijft de man vaak onbestraft, als hij het initiatief nam tot de scheiding, zelfs als dat op een onrechtvaardige manier gebeurde.

Dat is geen heiligheid. Dat is hypocrisie.

De Schrift vraagt niet om blind vasthouden aan vormen, maar om recht en gerechtigheid in handelen. En juist daarom is het zo essentieel om de juiste betekenis van echtscheiding volgens de wet te begrijpen — om de waarheid te herstellen, en om de last van valse schuld van mensen af te nemen die nooit schuldig waren.

De wet sluit niet op, ze maakt vrij

Er wordt vaak gedacht dat wet en vrijheid elkaar uitsluiten. Maar dat is een misvatting. In Gods economie is het juist de wet die vrijheid waarborgt. Niet omdat ze mensen bindt, maar omdat ze duidelijk maakt wanneer iets echt voorbij is — en wanneer iemand vrij is om opnieuw te beginnen.

Zonder wet is er chaos. Zonder wet is er schuld die blijft kleven, zelfs als de situatie rechtvaardig is. Zonder wet zijn er vrouwen — en mannen — die worden gevangen in een huwelijk dat feitelijk voorbij is, maar religieus nog voortbestaat als een gevangenis.

Daarom gaf God duidelijke richtlijnen, en onderwees Jezus in lijn met die richtlijnen. Want het is de waarheid die mensen vrijmaakt, niet traditie of dogma.

Johannes 8:31–32 “Jezus dan zei tegen de Joden die in Hem geloofden: Als u in Mijn woord blijft, bent u werkelijk Mijn discipelen; en u zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken.”

De waarheid is dat er een legitieme vorm van echtscheiding bestaat. Een scheiding die voldoet aan de voorwaarden van Gods wet: op basis van ernstige breuk, met het geven van een scheidbrief, en met het doel om recht te doen — niet om te vernietigen.

Zonder die scheidbrief is er geen vrijheid. Dan leeft iemand juridisch en geestelijk gevangen in een verbond dat nooit formeel is beëindigd. De partner kan vertrokken zijn, het huis kan leeg zijn, de liefde dood — maar zolang de wet niet correct is toegepast, blijft de persoon gebonden. Niet in de ogen van God, maar in de ogen van mensen die de wet verkeerd begrijpen.

En dat is het grote probleem.

Veel theologieën rondom huwelijk en echtscheiding zijn gebouwd op foute vertalingen en gebrekkige interpretatie. Woorden als “wegzenden” en “echtscheiding” worden door elkaar gehaald. De juridische bescherming die de scheidbrief biedt, wordt genegeerd. En zo ontstaan doctrines die mensen onder druk zetten om in gebroken situaties te blijven, of hen veroordelen als zij proberen hun leven opnieuw op te bouwen.

Dat is geen wet. Dat is slavernij.

Galaten 5:1 “Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een slavenjuk belasten.”

De wet is geen slavenjuk. Ze is een kader van gerechtigheid. Ze is een bescherming tegen willekeur. Ze voorkomt dat mensen in het duister tasten over wat toegestaan is en wat niet. En Jezus bevestigde dat — door zelf onder die wet te leven, zonder haar te breken.

Dat betekent ook dat hertrouwen na een wettige scheiding géén overspel is. Het is geen ontrouw aan een verbond dat al verbroken is. In tegendeel: het is het herstel van menselijk leven na falen. Het is een tweede kans binnen de ruimte die Gods wet daarvoor heeft gecreëerd.

God is een God van verbonden, maar ook een God van herstel. Hij veroordeelt niet de vrouw die verlaten is, en opnieuw trouwt — zolang de scheiding rechtvaardig en wettig heeft plaatsgevonden. Hij veroordeelt niet de man die misbruikt werd, of verraden, en uiteindelijk hertrouwt — als de wet is gevolgd.

Wat God veroordeelt, is ontrouw, verraad, verwaarlozing, en wetteloosheid. Niet echtscheiding op zichzelf, maar echtscheiding als excuus voor zonde. Echtscheiding als misbruik van macht. Echtscheiding als vlucht voor verantwoordelijkheid.

En wat Hij bevestigt, is gerechtigheid.

Psalm 33:5 “Hij heeft gerechtigheid en recht lief; de aarde is vol van de goedertierenheid van de HEERE.”

Daarom is het essentieel dat deze waarheid wordt hersteld in de kerk: dat de scheidbrief een wettige en goddelijke voorziening is. Dat de mens niet gevangen is aan een huwelijk dat allang gestorven is. Dat er vrijheid is, mits die vrijheid voortkomt uit waarheid — en niet uit zelfbedrog of wetteloosheid.

Dat betekent niet dat echtscheiding lichtvaardig moet worden opgevat. Integendeel. Het blijft een tragedie — een bewijs van gebrokenheid. Maar het is niet altijd zonde. En het is zeker niet altijd onvergeeflijk.

Wanneer de kerk dit opnieuw gaat zien, ontstaat er ruimte. Voor heling. Voor waarheid. Voor herbouw. Voor eerlijke relaties die voortkomen uit gerechtigheid in plaats van uit dwang of schuldgevoel.

De wet maakt dan niet gevangen, maar vrij. En dat was altijd al Gods bedoeling.