Door Pastor Peter J. Peters

Verwarring, Wet en Zelfgemaakte Tradities

Dit wordt een les, geen preek – en ik denk dat ik het de titel “Echtscheiding en Hertrouwen” zal geven. Er zijn veel mensen die vandaag de dag onterecht worden geoordeeld, streng worden veroordeeld of zelfs verward raken omdat ze simpelweg niet weten wat de Bijbel werkelijk leert over echtscheiding en hertrouwen. Met dat in gedachten heb ik besloten om een les te geven die bedoeld is om die verwarring weg te nemen en om de struikelblokken op te ruimen die door valse leer zijn ontstaan, met name binnen kerken die deze passage verkeerd onderwijzen. De hoofdpassage die we zullen behandelen is te vinden in Mattheüs hoofdstuk 5, die zich specifiek richt op echtscheiding en hertrouwen.

Ik zei dat dit een les is en geen preek, en ik ga hier geen betoog houden over het verschil tussen die twee. Maar als het op preken aankomt: ik hou ervan om te preken, vanuit het hart, en ik geloof dat God het waardeert als preken vanuit het hart worden gebracht. Dat is wat profeten doen; God geeft hen het vermogen om vanuit ervaring en gevoel te spreken. Misschien heb je je wel eens afgevraagd hoe ik aan mijn boodschappen kom. Je zou soms verbaasd zijn. Laatst heb ik boodschappen verstuurd met titels als “Je bent niets”, “Handen af!”, “Het conflict dat teruggaat tot de hof van Eden” en “Hoe te lijden”. Er komt binnenkort ook een boodschap uit over het zogenaamde ‘Tate-ministerie’, getiteld “De grootste zonde ter wereld”. Je zou versteld staan hoe God die boodschappen geeft. Wanneer Hij iets openbaart aan een profeet, wil Hij dat die profeet spreekt vanuit het hart. David was zo’n profeet, en de Bijbel zegt dat hij een man naar Gods eigen hart was. Waarom? Omdat het hart de bron is van gevoel. En als je echt van iemand houdt, wil je dichtbij diens hart zijn. Je wilt weten wat iemand beweegt, wat hij voelt, wat hem raakt. En dat is hoe God het deed met de profeten: Hij liet hen voelen wat Hij zelf voelde.

Soms kun je een ander niet echt begrijpen als je zelf niet in dezelfde situatie bent geweest. Wanneer iemand zijn levenspartner verliest en jij hebt dat zelf nooit meegemaakt, dan kun je oprecht met hem meevoelen, hem liefhebben en zijn verdriet delen, maar je weet niet werkelijk hoe hij zich voelt. Datzelfde geldt voor het verlies van een eniggeboren zoon. Ik heb met mensen gesproken die een kind zijn verloren, en er is een onzichtbare band tussen hen, omdat zij wél begrijpen wat het betekent. God wil dat Zijn profeten weten hoe Hij zich voelt, zodat het volk niet alleen de boodschap met hun verstand begrijpt, maar ook met hun hart. Daarom laat Hij bepaalde dingen gebeuren in hun leven — dingen die voor buitenstaanders soms streng lijken of veroordeeld worden. Neem Hosea: God droeg hem op om met een hoer te trouwen. Waarom? Zodat hij het volk met gevoel kon aanspreken en ze konden begrijpen hoe God zich voelde toen Israël overspel pleegde.

Misschien vraag je je nu af of ik mezelf een profeet noem. Welnu, laat mij je vertellen wat de Schrift zegt.

Efeziërs 4:11–12: “En Hij heeft sommigen gegeven als apostelen, en sommigen als profeten, en sommigen als evangelisten, en sommigen als herders en leraars, om de heiligen toe te rusten tot dienstbetoon, tot opbouw van het lichaam van Christus.”

En dan is er nog deze tekst.

1 Kronieken 16:22: “Raak mijn gezalfden niet aan, en doe mijn profeten geen kwaad.”

Dus als je vermoedt dat ik een profeet zou kunnen zijn, dan zou ik je willen aanraden om uiterst voorzichtig te zijn met hoe je mij en deze bediening benadert. Zou je dat niet met me eens zijn? Geruchten verspreiden, kwaadspreken – dat zijn dingen die vaak bedoeld zijn om schade aan te richten. Ongeacht of iemand profeet, leraar of evangelist is, of het allemaal in één persoon, het is een zware taak, want het is een roeping waarin je streng wordt beoordeeld. Dat zegt Jakobus ook.

Jakobus 3:1: “Laat niet velen van u leraar worden, mijn broeders, omdat u weet dat wij een strenger oordeel zullen ontvangen.”

Iedere prediker, en ook predikantskinderen, weten dat. En het oordeel komt niet alleen van God — ook van mensen. Mensen zullen je soms strenger beoordelen dan God zelf zou doen, en dat is zonde. Het is de zonde van zelfrechtvaardigheid. Wanneer je een standaard hanteert die je zelf hebt bedacht — die niet uit het Woord van God komt — dan heb je jezelf boven God geplaatst. Je voegt iets toe aan het Woord, of je neemt ervan weg. En daar waarschuwt de Bijbel heel streng voor. Wanneer je mensen gaat beoordelen op grond van jouw eigen regels in plaats van Gods Woord, dan verval je in de ‘traditie van mensen’. En Jezus had daar het volgende over te zeggen:

Mattheüs 15:6–9: “Zo hebt u het Woord van God krachteloos gemaakt door uw overlevering. Huichelaars! Terecht heeft Jesaja over u geprofeteerd, zeggende: Dit volk eert Mij met de lippen, maar hun hart is ver van Mij. Tevergeefs vereren zij Mij, omdat zij leringen leren die geboden van mensen zijn.”

Wat Jezus daar zei, was dat de tradities van mensen het Woord van God ongeldig maken. Dus als je wilt oordelen, dan is het eerste en beste advies: oordeel niet. Maar als je tóch gaat oordelen, gebruik dan rechtvaardig oordeel. En hoe doe je dat? Door de Schrift te nemen en die te leggen naast de situatie die beoordeeld wordt. Dát is rechtvaardig oordeel. En eerlijk gezegd: geen enkele groep mensen wordt zo onterecht, hard en vernietigend veroordeeld als gescheiden mensen in de hedendaagse Judeo-Christelijke kerk. Mijn hoop is dat deze les je zal helpen om niet in die valkuil te trappen.

Laatst belde een man me op over geruchten. Hij dacht dat hij het wel even kon rechtzetten. Hij zei: “Pastor Peters, er gaan veel geruchten over u rond.” Alsof ik dat zelf niet wist. Hij vervolgde: “Ik wil gewoon weten of dit-en-dat waar is.” Waarop ik zei: “Dat wil ik best beantwoorden, maar eerst moet u mij deze vraag beantwoorden: Waarom zou dat uw zaak zijn?” En toen was het stil aan de andere kant van de lijn. Waarschijnlijk had de man er nog nooit over nagedacht dat, waar of niet waar, het simpelweg niet zijn zaak is. Wat wél zijn zaak is, is de vraag of ik in zonde leef. Dat begrijp ik. Want je wilt geen prediker volgen die in zonde leeft. Maar als je denkt dat ik in zonde leef, en je hoort deze boodschap op cassette of op de radio, dan raad ik je aan het apparaat uit te zetten en een andere zender op te zoeken. Maar wees er dan ook zeker van, vóór je oordeelt.

Veel mensen zijn tot de overtuiging gekomen dat iedereen die gescheiden en hertrouwd is, in zonde leeft. En dat oordeel baseren ze op de tekst in Mattheüs. En daar gaan we straks naartoe. Maar dit is het einde van de inleiding. We gaan de tekst in.

De Verkeerde Lezing van Jezus’ Woorden

We openen de Schrift bij Mattheüs hoofdstuk 5, en ik wil dat je goed oplet wat hier werkelijk staat, want veel verwarring over echtscheiding en hertrouwen is ontstaan door slechte vertaling en misinterpretatie van één enkel woord. Maar dat is niet het enige probleem; de verwarring wordt ook gevoed door tradities van mensen, foutieve leerstellingen binnen de kerken, en het wegwerpen van Gods wet. We zullen die drie oorzaken uitgebreid behandelen, maar laten we eerst kijken wat er daadwerkelijk in de tekst staat.

Mattheüs 5:31–32 (Nieuwe Amerikaanse Standaardvertaling):

“Er is gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidingsbrief geven. Maar Ik zeg u: Iedereen die zijn vrouw verstoot, om een andere reden dan ontucht, maakt dat zij overspel pleegt; en wie een verstoten vrouw trouwt, pleegt overspel.”

Nu de Statenvertaling (vergelijkbaar met de King James):

“Er is ook gezegd: Zo wie zijn vrouw zal verlaten, die geve haar een scheidbrief. Maar Ik zeg u: Zo wie zijn vrouw zal verlaten, anders dan om hoererij, die maakt dat zij overspel doet; en zo wie de verlatene trouwt, die doet overspel.”

Hier begint de verwarring. Ik heb gevallen gekend waarin een man en vrouw, beiden eerder gescheiden, elkaar ontmoetten, trouwden, tot geloof kwamen, zich bekeerden en hun leven aan Christus gaven. Ze begonnen samen een nieuw leven, gingen naar de kerk, namen hun kinderen mee, begonnen een leven in Christus. Maar dan ontdekt de kerk dat zij eerder getrouwd zijn geweest — en vervolgens komt het oordeel. De oudsten stappen naar hen toe en zeggen: “Prijs de Heer dat jullie nu Jezus kennen, maar jullie moeten wel scheiden van elkaar.” Heb je ooit zoiets krankzinnigs gehoord? Toch gebeurt het. Dit soort oordeel, dit soort onwetendheid, wordt vandaag de dag onder de vlag van Jezus Christus onderwezen. Stel je voor: ouders die hun kinderen vertellen dat ze Jezus hebben gevonden, en dat ze daarom moeten scheiden. Zie je hoe verdraaid dat is? En het hele argument daarvoor is dat Jezus zou hebben gezegd: “Wie een vrouw trouwt die gescheiden is, pleegt overspel.”

Een andere situatie: een man en een vrouw in de kerk — de man verlaat zijn vrouw, keert zich af van het geloof, en dient uiteindelijk de scheiding in. De vrouw blijft achter, trouw aan God. En wat zegt de kerk? Dat zíj nooit meer mag hertrouwen. De trouwe partner, degene die niet heeft gezondigd, moet haar leven in eenzaamheid slijten, zonder gezelschap, zonder liefde — alles omdat ze God trouw wilde blijven. En de ander, die in zonde leeft, krijgt een nieuwe partner. Is dat niet totaal krom? Dit gebeurt vandaag in kerken, en dat allemaal zogenaamd op basis van wat Jezus gezegd zou hebben.

De verwarring rondom echtscheiding en hertrouwen komt voort uit drie hoofdzaken:

1. De traditie van mensen – Dat is het toevoegen aan of wegnemen van Gods Woord. Het is zelfgerechtigheid die wetten maakt waar God geen wetten heeft gemaakt. En als je wetten verzint, dan verzin je ook zonde. Want zonde is de overtreding van de wet. Dus als jij een wet maakt, maak je automatisch een nieuwe zonde. Daarmee verhef je jezelf boven God.
2. De leer van de hedendaagse Judeo-Christelijke kerk over Gods wet – Die beweert dat Gods wet tegen ons is, aan het kruis is genageld en vervangen is door liefde en genade. Maar dat is niet wat Jezus leerde. Sterker nog, die houding leidt tot het tenietdoen van Gods Woord.
3. Een grote, en ik bedoel echt grote, vertaalfout – En ik begrijp niet waarom die er is, maar deze fout heeft enorm veel verwarring gebracht. We zullen die fout straks nauwkeurig onder de loep nemen. Maar eerst wil ik aantonen dat Mattheüs 5 niet het enige gedeelte is waarin Jezus spreekt over echtscheiding.

Open met mij het evangelie van Marcus, hoofdstuk 10.

Daar lezen we dat de Farizeeën naar Jezus komen en Hem op de proef stellen door Hem te vragen of het een man geoorloofd is zijn vrouw te verstoten. Jezus antwoordt met een wedervraag: “Wat heeft Mozes u geboden?”

Let goed op: Jezus zegt hier niet dat Mozes ongelijk had, of dat Hij een nieuwe leer brengt. Hij verwijst direct naar Mozes.

Marcus 10:3–4: “En zij zeiden: Mozes heeft toegestaan dat een man een scheidbrief schrijft en haar verstoot.”

Jezus antwoordde:

“Vanwege de hardheid van uw hart heeft hij dit gebod voor u geschreven. Maar van het begin der schepping heeft God hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt. Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten, en de twee zullen tot één vlees zijn.”

Vervolgens zegt Jezus: “Wat God dan samengevoegd heeft, laat de mens dat niet scheiden.”

Dus, nogmaals: Jezus verwierp de wet van Mozes niet. Hij verklaarde waarom die wet werd gegeven. Mozes schreef deze wetten vanwege de hardheid van het hart van het volk.

En trouwens: alle wetgeving bestaat vanwege hardheid van hart. Neem bijvoorbeeld moord. In het begin was moord niet Gods bedoeling. Maar omdat mensen hard van hart werden, was er wetgeving nodig die moord strafbaar maakte. Datzelfde geldt voor overspel, verwaarlozing, huiselijk geweld, dronkenschap — allemaal harde harten die tot gebroken gezinnen leiden. En daarom gaf God richtlijnen.

1 Timotheüs 1:9 bevestigt dit: “Want de wet is niet bestemd voor de rechtvaardige, maar voor wettelozen en opstandigen, voor goddelozen en zondaars…”

Elke wet in Gods systeem is dus een reactie op zonde. Ook de wetten over echtscheiding.

En dan komt het grootste misverstand van allemaal: dat Jezus met Zijn komst de wet afschafte. Maar laten we teruggaan naar Mattheüs hoofdstuk 5, vers 17, aan het begin van de Bergrede.

Mattheüs 5:17: “Meent niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om af te schaffen, maar om te vervullen.”

Jezus’ hele Bergrede, inclusief het deel over echtscheiding, is dus een commentaar op de wet van God, niet een vervanging ervan. Wat Hij wél deed, was de valse leringen van de Farizeeën rechtzetten, die het volk door hun eigen tradities volledig op een dwaalspoor hadden gebracht.

In die tijd hadden ze, net als nu, hun eigen “common law”, hun gewoonterechten. In Jezus’ dagen kwam dat voort uit de Code van Hammurabi, een oud Babylonisch wetboek. Sommigen geloven dat Hammurabi dezelfde persoon is als Nimrod. Deze wet leek op de wetten van God, maar week op kritieke punten af. Volgens de Code van Hammurabi kon een man een vrouw mondeling verstoten. In Gods wet was dat niet toegestaan. Bij God moest er een schriftelijk document zijn: een scheidbrief.

Zie je de wijsheid daarachter? In de Babylonische code kon een man zeggen: “Ik heb haar verstoten,” maar als hij later spijt kreeg of boos werd omdat zij hertrouwde, kon hij ontkennen dat hij haar verstoten had. Dan stond haar leven op het spel. Maar Gods wet vereiste een schriftelijk bewijs — voor haar bescherming.

Nog een verschil: in de Code van Hammurabi mocht ook een vrouw haar man verstoten. In Gods wet niet. En ook de redenen voor echtscheiding waren anders. De Babylonische wet stond echtscheiding toe bij bijvoorbeeld wangedrag, mishandeling, schulden maken. Sommige van die dingen zijn vandaag nog steeds aanleiding voor echtscheiding, maar Gods wet bepaalde de grenzen.

Het is belangrijk dat we snappen: Jezus schafte die wetten niet af. Hij bevestigde ze juist. En de grootste verwarring die is ontstaan, komt door één verkeerd vertaald Grieks woord – en dat gaan we straks zorgvuldig bekijken. Want als we die fout herstellen, vallen veel misverstanden vanzelf weg.

De God Die Scheidt — En Toch Geen Zonde Doet

Er is veel gezegd over echtscheiding en de zonde ervan, vaak zonder goed te begrijpen wat Gods Woord werkelijk leert. In sommige kerken wordt echtscheiding automatisch als zonde beschouwd, zonder uitzondering. Het wordt gezien als iets wat altijd verkeerd is, iets dat God verafschuwt, en dus ook iets wat zijn volk moet verwerpen — ongeacht de omstandigheden. Maar laat mij dit helder stellen: als echtscheiding per definitie zonde is, dan heb je een probleem. Want dan dien je een God die gezondigd heeft. En ik weet niet hoe het met jou zit, maar dat is voor mij een theologische onmogelijkheid.

De Schrift is daar namelijk kraakhelder over. Jeremia 3:8 zegt:

“En Ik zag dat, hoewel Ik om alle redenen van overspel van het afvallige Israël haar weggestuurd had en haar een scheidbrief gegeven had, haar zuster Juda, de trouweloze, niet bang was, maar ook zelf is zij gegaan en hoererij bedreven.”

Dat is niet symbolisch taalgebruik — dat is letterlijk. God was gehuwd met Israël. En vanwege haar ontrouw heeft Hij haar een scheidbrief gegeven. Een wettig document van echtscheiding, conform Zijn eigen wet. God heeft gescheiden. En als echtscheiding op zichzelf zonde zou zijn, dan zou je moeten zeggen dat God gezondigd heeft. En dat is onmogelijk. God is zonder zonde, volmaakt rechtvaardig. Wat volgt daaruit? Dat echtscheiding op zichzelf géén zonde is.

Er is een groot verschil tussen iets wat pijnlijk is, en iets wat zondig is. Echtscheiding is pijnlijk. Het is verwoestend. Het heeft ingrijpende gevolgen. Maar dat betekent nog niet dat het zondig is. Toen ik mijn vrouw verloor, herinner ik me dat ik in een winkel stond en een man naar me toekwam die het nieuws had gelezen in de overlijdensadvertentie. Hij wilde me troosten, maar omdat hij zelf nooit een partner had verloren, probeerde hij zich in te leven door over zijn eigen echtscheiding te praten. Alsof dat vergelijkbaar was. Maar in zekere zin begreep ik wat hij bedoelde — want inderdaad: echtscheiding kan aanvoelen als een vorm van dood. En in sommige opzichten is het zelfs erger.

Want als je partner overlijdt, sterft de liefde niet. Die blijft. De liefde reikt voorbij het graf. Je wordt niet afgewezen. Je hebt geen conflict. Er is geen scheiding van wil. Er is geen pijnlijke verdeeldheid. Maar bij echtscheiding is dat allemaal anders. Je leeft verder met de afwijzing, met het oordeel van mensen, met de gebrokenheid. Als er kinderen zijn, ontstaat de vraag: waar gaan ze met Kerst heen? Naar papa of naar mama? Je verliest niet alleen een huwelijk, maar ook je gemeenschap, je kerk, je sociale positie. En het ergste is: de liefde is gestorven. Niet in het graf, maar in het leven. Ja, God haat echtscheiding. En ja, je moet er alles aan doen om het te voorkomen. Maar nee, echtscheiding is geen zonde op zich. Dat moet uit de lucht.

Toch hoor je predikanten, ouderlingen, gelovigen zeggen dat echtscheiding een vreselijke zonde is. Dat het fout is. Dat het tegen Gods wil ingaat. Maar als dat zo zou zijn, dan is jouw God een zondaar. En als je dat niet wilt zeggen — en dat wil ik niet, en ik neem aan jij ook niet — dan zul je moeten erkennen dat God echtscheiding toestaat. In Zijn wet. En dat Hij het zelf heeft gedaan. Punt.

Het is belangrijk om te begrijpen dat het woord ‘echtscheiding’ in het Oude Testament vier keer voorkomt, en alle vier de keren is er sprake van een officieel, schriftelijk document: een scheidbrief, of zoals de Bijbel het noemt, een “writ of divorcement”. God eist dat als een man zijn vrouw verstoot, hij haar een schriftelijk bewijs geeft. In de Code van Hammurabi, waar veel van de tradities van Jezus’ tijd vandaan kwamen, was dat niet nodig. Daar kon het mondeling. Maar in Gods wet was dat niet voldoende. Waarom? Voor de bescherming van de vrouw. Zodat zij recht had, zodat er geen misbruik kon ontstaan, zodat haar eer niet kon worden afgenomen door geroddel of wraak.

Maar hier komt nog een andere grote misvatting: veel mensen zeggen dat echtscheiding alleen toegestaan is bij overspel. Of sterker nog: dat overspel de enige geldige reden voor echtscheiding is. Maar zelfs dát is niet bijbels. Want in Gods wet was overspel een zonde die niet met echtscheiding werd behandeld — maar met de doodstraf.

Deuteronomium 22:22: “Wanneer een man aangetroffen wordt, terwijl hij met de vrouw van een andere man ligt, dan moeten zij beiden sterven, de man die met de vrouw gelegen heeft, en de vrouw.”

Er was dus geen echtscheiding nodig, want de overtreders werden ter dood gebracht. In Gods wet was echtscheiding niet het middel tegen overspel — de dood was dat. Dus als iemand zegt: “Ja, maar Jezus zei dat je mag scheiden vanwege overspel,” dan kun je terecht opmerken dat Hij dan verwees naar iets anders dan Gods oorspronkelijke straf op overspel. Hij sprak over een specifieke situatie, over een juridische misstand, die we zo gaan bespreken.

Seksuele onreinheid vóór het huwelijk had ook zware gevolgen. Deuteronomium 22:13–21 gaat daar diep op in, en stelt de doodstraf voor in bepaalde gevallen. Afhankelijk van de situatie, uiteraard. Maar ook dan: nergens wordt echtscheiding genoemd als het afhandelingsmechanisme. Gods wet werkt op basis van waarheid, gerechtigheid, bewijs — niet op basis van emotie of gemak.

Nog een voorbeeld: Jesaja 50:1 zegt:

“Zo zegt de HEERE: Waar is de scheidbrief van uw moeder, waarmee Ik haar weggezonden heb?”

God verwijst hier opnieuw naar een wettige scheiding, onder Zijn eigen wet uitgevoerd, inclusief schriftelijk bewijs. Alles keurig volgens de regels die Hij Zelf gegeven heeft.

En als je het volledige verhaal van Gods huwelijk met Israël wil begrijpen, raad ik je aan om mijn vierdelige serie te luisteren: Het Grootste Liefdesverhaal Dat Nooit Verteld Is. In die reeks leg ik uit hoe God Israël trouwde, hoe zij ontrouw werd, hoe Hij haar wegstuurde, en hoe Hij haar uiteindelijk door Zijn dood en opstanding weer terugbracht in de verbondsrelatie. Want volgens Zijn eigen wet kon Hij haar niet zomaar terugnemen — tenzij er iets fundamenteels veranderde: de dood van de oorspronkelijke echtgenoot. En dat is precies wat er gebeurde aan het kruis.

Laten we nu een belangrijk gedeelte uit de wet zelf lezen: Deuteronomium 24:1–4.

“Wanneer een man een vrouw tot zich genomen en gehuwd heeft, en zij vindt geen genade in zijn ogen, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekt, en hij schrijft haar een scheidbrief, overhandigt haar die en stuurt haar uit zijn huis, en zij vertrekt en wordt de vrouw van een andere man, en deze laatste man krijgt een afkeer van haar, schrijft haar een scheidbrief, overhandigt haar die en stuurt haar uit zijn huis, of deze laatste man sterft, dan mag haar eerste man, die haar had weggezonden, haar niet opnieuw tot vrouw nemen, nadat zij verontreinigd is, want dat is een gruwel in de ogen van de HEERE.”

Wat leert deze passage ons? Allereerst: een man mocht zijn vrouw verstoten als hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekte. De wet specificeert niet altijd wat dat was, maar in de context van de tijd — waarin de Code van Hammurabi invloed had — kon dat gaan over mishandeling, onverantwoord financieel gedrag, grove nalatigheid. Zelfs die code verbood echtscheiding in het geval van een ongeneeslijke ziekte. Dus ja, het was geen vrijbrief voor willekeur, maar er was ruimte voor rechtvaardig oordeel.

Ten tweede: deze tekst leert ons dat hertrouwen na echtscheiding niet verboden is. Sterker nog, het wordt erkend als een normale uitkomst. Wat wél verboden was, was teruggaan naar de eerste man, na een tweede huwelijk. En dat werd als een gruwel beschouwd, omdat het verbond eenmaal verbroken was, en God daar grenzen aan stelt. Maar nergens staat dat de vrouw niet opnieuw mocht trouwen. Dus waar halen die kerken het vandaan die zeggen dat je nooit meer mag hertrouwen? Het staat niet in de wet van God. En als je mensen verbiedt te doen wat Gods wet wél toestaat, dan stel je je boven Zijn Woord. Dat is zelfrechtvaardigheid, dat is wetteloosheid, dat is zonde.

Sommige ouderlingen hebben geprobeerd om dit onrecht recht te zetten — en ze verdienen daar erkenning voor. Ze zien het onrecht in kerken die hertrouwde mensen verbieden om hun leven voort te zetten, terwijl de Schrift dat wel degelijk toestaat. Maar zelfs zij zeggen dan vaak nog: “Echtscheiding is verschrikkelijk, een grote zonde.” Dat is de hardnekkige leugen die blijft hangen.

Maar nogmaals: als dat waar is, dan is jouw God een zondaar.

En dat is Hij niet.

De Verloren Betekenis van Jezus’ Woorden — Eén Griekse Fout die Alles Verdraaide

Tot nu toe hebben we gezien dat echtscheiding geen zonde is op zichzelf, dat God Zelf gescheiden heeft, dat de wet van Mozes scheiding toestond mits met schriftelijk bewijs, en dat Jezus de wet niet afschafte maar bevestigde. Maar misschien zit je nog steeds met die woorden van Jezus in Mattheüs 5, waar Hij zegt dat iemand die een gescheiden vrouw trouwt overspel pleegt. Wat betekent dat dan wél? Hoe moeten we dat lezen in het licht van alles wat we tot nu toe gezien hebben? Antwoord: het draait allemaal om één verkeerd vertaald Grieks woord.

We gaan terug naar Mattheüs 5:31–32, en ik raad je aan deze verzen met pen en papier erbij te markeren in je Bijbel. De sleutel zit in twee woorden: “put away” (verstoten) en “divorcement” (scheidbrief).

De eerste zin luidt:

“Er is gezegd: Wie zijn vrouw verstoot, moet haar een scheidbrief geven.”

In het Grieks staat daar:

“Whosoever shall put away his wife…”

Het woord dat daar in het Grieks gebruikt wordt voor “put away” is ἀπολύω (apoluo).
Het betekent letterlijk: wegzenden, wegsturen, verstoten.

Dan staat er:

“…let him give her a writing of divorcement.”

En het woord voor “divorcement” is ἀποστάσιον (apostasion).

Dat betekent: wettig document, scheidbrief, juridische titelakte — het is een formeel, wettig bewijs van echtscheiding.

Zie je het verschil? Apoluo is gewoon iemand het huis uit sturen. Apostasion is een wettelijk beëindigde verbintenis.

Vervolgens zegt Jezus:

“Maar Ik zeg u: wie zijn vrouw verstoot, om een andere reden dan hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie een gescheiden vrouw trouwt, pleegt overspel.”

Hier wordt het probleem zichtbaar. In het Engels (en dus ook in de meeste Nederlandse vertalingen) staat in het laatste deel: “en wie een gescheiden vrouw trouwt…”

Maar het Griekse woord dat daar wordt vertaald met “gescheiden” is wederom apoluo — niet apostasion!

Daar zit de kern van het probleem. Het had moeten staan:

“…wie een verstoten vrouw trouwt, pleegt overspel.”

Niet een vrouw die juridisch gescheiden is, maar een vrouw die simpelweg weggezonden is zonder scheidbrief. Die nog wettelijk getrouwd is. De vrouw is dan nog steeds juridisch gebonden aan haar man. Dus als een ander haar trouwt, is dat overspel — want er is geen scheiding geweest volgens Gods wet.

Wat Jezus hier veroordeelt, is niet hertrouwen na een wettige echtscheiding, maar het wegnemen van de bescherming van de vrouw door haar weg te sturen zonder formeel te scheiden. Dat was in strijd met Gods wet in Deuteronomium 24, waar uitdrukkelijk vereist werd dat er een scheidbrief werd gegeven. Wat Jezus deed in de Bergrede, was geen nieuwe wet maken, maar de bestaande wet herstellen tegen de corrupte tradities van de Farizeeën in.

De Farizeeën hadden namelijk een praktijk ontwikkeld waarin mannen hun vrouwen konden wegsturen zonder officiële scheiding. Daardoor bevond de vrouw zich in een juridisch niemandsland. Ze was niet meer welkom thuis, maar kon ook niet hertrouwen zonder overspel te plegen, want er was geen scheidbrief. Jezus bekritiseerde dat systeem. Hij veroordeelde de man, niet de vrouw. Hij zei: als jij je vrouw wegstuurt zonder haar te geven wat de wet vereist — namelijk een scheidbrief — dan maak jij haar tot overspeelster. Jij bent verantwoordelijk.

En vervolgens zegt Hij: wie haar dan trouwt, in die toestand, pleegt eveneens overspel. Waarom? Omdat zij in de ogen van God nog steeds getrouwd is. Niet omdat ze ooit getrouwd was, maar omdat ze nog steeds getrouwd is — juridisch gezien.

Dus laten we dit samenvatten. Wat leert Jezus werkelijk?

Hij bevestigt de wet van Mozes.

Hij wijst op het misbruik van die wet.

Hij herstelt de bedoeling ervan: bescherming van de vrouw.

Hij zegt niet dat hertrouwen na scheiding zondig is.

Hij zegt dat verstoten zonder scheiding zondig is.

Die ene vertaalfout — het verkeerd vertalen van apoluo met “divorced” in plaats van “put away” of “verstoten” — heeft eeuwen van verwarring veroorzaakt. Het heeft mensen in ellende gebracht, hen beschuldigd van overspel waar geen sprake van is, gezinnen uit elkaar gerukt, en het heeft kerken doen eisen dat getrouwde koppels zouden moeten scheiden in naam van “heiligheid”. Maar het is gebaseerd op een fout.

En dan is er nog die beruchte zinsnede: “behalve om hoererij”. Ook die verdient uitleg.

Jezus zegt:

“Wie zijn vrouw verstoot, behalve om hoererij, maakt dat zij overspel pleegt.”

Op het eerste gezicht lijkt dat te zeggen: “Bij overspel mag je scheiden.” Maar hier zit een nuance die vaak over het hoofd wordt gezien. Jezus gebruikte hier het woord πορνεία (porneia), wat vertaald is als “hoererij” of “ontucht”. Dat is niet hetzelfde als μοιχεία (moicheia), het woord voor “overspel binnen het huwelijk”.

Porneia heeft betrekking op seksuele immoraliteit buiten een wettig huwelijk, of op een huwelijk dat onwettig is — bijvoorbeeld een huwelijk dat niet volgens de wet gesloten is, of dat in strijd is met Gods geboden. Denk aan het huwelijk van Esau met Hethitische vrouwen, wat verboden was. Dat werd in de Bijbel als fornicatie aangeduid, zelfs al was het een wettelijk huwelijk in burgerlijke zin. In 1 Korinthe 5:1 wordt gesproken over een man die leeft met “de vrouw van zijn vader” — een seksuele relatie die door Paulus als fornicatie wordt aangemerkt, hoewel het technisch wellicht een huwelijk was. De kern is: het was een onwettig huwelijk in Gods ogen.

Dus wanneer Jezus zegt dat je een vrouw alleen mag verstoten vanwege “hoererij”, dan verwijst Hij naar een huwelijk dat nooit geldig was in Gods ogen, of naar seksuele immoraliteit voorafgaand aan het huwelijk, dat later aan het licht komt. Denk aan Jozef en Maria — Jozef wilde haar heimelijk verlaten toen hij dacht dat zij overspel had gepleegd. Waarom? Omdat zij verloofd waren — nog niet gehuwd — en de wet stond toe dat zo’n verloving verbroken werd vanwege porneia.

Wat Jezus hier dus zegt, is dat alleen in gevallen van ongeldig huwelijk of seksuele immoraliteit voorafgaand aan het huwelijk het wegzenden (zonder scheidbrief) begrijpelijk is — want het huwelijk was dan in wezen niet wettig. In alle andere gevallen móet er een formele scheiding plaatsvinden met een scheidbrief.

Hij maakt geen nieuwe regel. Hij bevestigt gewoon de bestaande wet.

De Wedergeboorte van het Verbond — Hoe Jezus Zijn Bruid Terugwon

We zijn nu op een punt gekomen waarop we het volledige gewicht van de Bijbelse waarheid beginnen te voelen. Alles wat we tot nu toe behandeld hebben — van de wet van Mozes tot Jezus’ correctie op de misstanden van Zijn tijd — bouwt toe naar iets groters, iets diepers. Namelijk: het liefdesverhaal van God en Zijn volk. Een verhaal dat doordrenkt is van recht, oordeel, herstel en — uiteindelijk — verlossing. Want deze discussie over echtscheiding en hertrouwen is niet slechts een juridische kwestie. Het is een beeld van het evangelie zelf. En wanneer je dat eenmaal ziet, verandert alles.

Laten we een stap terugzetten en de grotere lijn volgen. In het Oude Testament zien we dat God Israël huwde. Hij sloot een verbond met haar. Hij leidde haar uit Egypte, noemde haar Zijn bruid, en gaf haar wetten als huwelijksvoorwaarden. Maar Israël was ontrouw. Ze ging achter andere goden aan, pleegde geestelijk overspel, en keerde zich af van haar echtgenoot. Uiteindelijk, zoals we eerder zagen, gaf God haar een scheidbrief — een formele, wettelijke beëindiging van het verbond. Dat lezen we in Jeremia 3:8.

Vanaf dat moment was Israël geen deel meer van het verbondsvolk. Ze was een verstoten vrouw, levend buiten het verbond, zonder hoop op herstel. Want de wet was duidelijk: als een man zijn vrouw verstoot, en zij gaat met een andere man, dan mag hij haar niet opnieuw tot vrouw nemen.

Deuteronomium 24:4:

“Haar eerste man, die haar heeft weggezonden, mag haar niet opnieuw tot vrouw nemen nadat zij verontreinigd is, want dat is een gruwel in de ogen van de HEERE.”

Dat is een gesloten deur. Een definitieve scheiding. Een onomkeerbare situatie. Israël was geestelijk “verontreinigd” — ze had zich verbonden aan andere volkeren, andere goden, andere heren. Er was geen weg terug. De wet verbood het. De enige manier waarop ze weer met haar oorspronkelijke man verenigd kon worden, was als die man stierf. Alleen de dood van de echtgenoot kon haar vrijmaken van de wet die haar bond.

En dát is precies wat er gebeurde.

Zie je het?

Toen Jezus Christus stierf aan het kruis, stierf Hij niet zomaar als martelaar. Hij stierf als de oorspronkelijke echtgenoot van Israël. Hij was dezelfde God die haar uit Egypte leidde, die haar Zijn bruid noemde, die haar geboden gaf. En toen Hij aan het kruis stierf, stierf Hij als de wettige man van een ontrouwe vrouw.

Romeinen 7:2–4 legt dit haarscherp uit:

“Want de getrouwde vrouw is door de wet gebonden aan haar man zolang hij leeft; maar als de man gestorven is, is zij vrij van de wet die haar aan de man bond. Zo dan, terwijl de man leeft, zal zij een overspeelster genoemd worden, als zij een andere man wordt; maar als de man gestorven is, is zij vrij van die wet, zodat zij geen overspeelster is, als zij een andere man wordt. Zo dan, mijn broeders, bent ook gij door het lichaam van Christus gedood ten aanzien van de wet, opdat gij een ander zoudt worden, namelijk Dien die uit de doden is opgewekt, opdat wij God vrucht zouden dragen.”

Lees dat nog een keer, langzaam. Wat Paulus daar zegt, is dat de dood van Christus niet alleen verzoening bracht voor zonden, maar ook juridische ruimte creëerde voor de hernieuwde verbintenis tussen God en Zijn volk. De wet verbood een terugkeer — tenzij de man stierf. En nu Hij gestorven is, is de vrouw vrij.

En dan gebeurt het wonder:

Hij staat op uit de dood.

Dezelfde man die haar verstoten heeft, die haar wettelijk losliet, komt nu terug als de Opgestane, klaar om haar opnieuw te nemen — maar nu op een nieuwe, zuivere, eeuwige basis. En zij, Israël, die geestelijk gestorven is in haar berouw, wordt opnieuw levend — door bekering, door geloof, door doop. Zo komt er een nieuw huwelijk, een nieuw verbond, gesloten met dezelfde God, maar op een herboren fundament.

Dit is waarom Jezus zei:

“Ik ben gekomen om de verloren schapen van het huis van Israël te zoeken.” (Mattheüs 15:24)

Niet om iets nieuws op te richten, maar om te herstellen wat gebroken was. Om Zijn bruid terug te winnen. En dit is ook waarom Paulus in Efeziërs 5 zo’n sterke parallel trekt tussen het huwelijk van man en vrouw, en de relatie tussen Christus en de gemeente. Want het huwelijk is een profetisch beeld van het evangelie zelf.

Wanneer je dit alles begrijpt, dan wordt het ineens duidelijk waarom het zo’n gruwel is om mensen te veroordelen die gescheiden en hertrouwd zijn, alsof ze voor altijd buiten het Koninkrijk vallen. Dat is niet alleen onbarmhartig — het is theologisch onjuist. Want als God Zelf Zijn bruid verstootte, en haar later door Zijn eigen dood en opstanding terugnam, wie ben jij dan om te zeggen dat iemand na een scheiding geen tweede kans verdient? Als God Zelf niet gebonden is aan de menselijke veroordeling, waarom zouden wij dat dan wel zijn?

Dit is ook waarom de schriftelijke scheidbrief zo belangrijk was in Gods wet. Niet alleen ter bescherming van de vrouw, maar ook als profetisch type van het oude verbond dat beëindigd werd. Zodat er ruimte zou ontstaan voor een nieuw verbond, op basis van liefde, offer, genade en herstel. En dit alles werd vervuld in Jezus Christus.

Dus laten we dit helder stellen, nogmaals, en voor eens en altijd:

Echtscheiding is niet per definitie zonde.

Hertrouwen is niet overspel als er sprake is van een geldige scheiding.

God Zelf scheidde van Zijn volk, gaf een scheidbrief, en hertrouwde hen later in Christus.

Het evangelie zelf is gebouwd op een verhaal van scheiding en verzoening.

Zeg dus niet langer tegen een broeder of zuster: “Je mag nooit hertrouwen, want je eerste huwelijk geldt nog steeds.” Want als je dat zegt, ben je in strijd met het voorbeeld dat God Zelf gaf. Je spreekt dan niet namens God — je spreekt tegen Hem in.