Taalverwarring en de vergissing van de vertalers
De discussie over echtscheiding in de Bijbel is meer dan een kwestie van moraal: het is ook een kwestie van taal. Wie Gods bedoeling met huwelijk, echtscheiding en hertrouwen wil begrijpen, moet zich eerst door een wirwar van vertaalfouten, misleidende termen en verwarrende theologische constructies heen worstelen. Veel van de hedendaagse verwarring is niet ontstaan in het hart van God, maar in het werk van vertalers.
Zoals Jezus in Mattheüs 19 herhaalt wat al in Genesis werd gesproken, is het duidelijk dat het oorspronkelijke ontwerp van God voor man en vrouw is dat zij één vlees worden. Dat is de kern, het beginpunt, en de norm.
Mattheüs 19:4–6 “Hij antwoordde en zei tegen hen: Hebt u niet gelezen dat Hij Die de mens gemaakt heeft, hen van het begin af mannelijk en vrouwelijk gemaakt heeft? En Hij zei: Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en die twee zullen tot één vlees zijn; zodat zij niet meer twee zijn, maar één vlees. Wat dan God samengevoegd heeft, laat een mens dat niet scheiden.”
Die duidelijke uitspraak wordt echter al snel ingewikkelder wanneer men de Bijbelse wetten over echtscheiding probeert te interpreteren. In de eerste twee delen werd al uitgelegd dat er in het Hebreeuws twee termen bestaan: één voor “wegzenden” en één voor “echtscheiding”. Ze zijn niet uitwisselbaar. Dezelfde nuance geldt voor het Grieks.
In het Grieks zijn de termen apoluo (wegzenden) en apostasion (echtscheiding). De eerste is een veelvoorkomend woord dat eenvoudigweg betekent dat iemand wordt weggestuurd of verwijderd. Het komt maar liefst 68 keer voor in het Nieuwe Testament. De tweede, apostasion, is een veel specifiekere juridische term, en komt slechts drie keer voor in het Nieuwe Testament. En altijd in combinatie met een “writ” — een schriftelijke verklaring, de scheidbrief.
De moderne vertalingen verwarren deze twee begrippen op grote schaal. Sommige vertalingen, zoals de New American Standard Version (NASV) en de New International Version (NIV), maken de fout om beide woorden als “divorce” (echtscheiding) te vertalen. Hierdoor ontstaat niet alleen verwarring, maar wordt ook de wet van God als het ware verkeerd weergegeven, en wordt Jezus ten onrechte voorgesteld alsof Hij die wet aanpast of zelfs overtreedt.
Mattheüs 5:31 (NASV) “En er is gezegd: Wie zijn vrouw wil scheiden, moet haar een scheidingsbrief geven.”
De vertaling suggereert dat Jezus hier spreekt over echtscheiding, terwijl in de Griekse grondtekst niet het woord apostasion (echtscheiding), maar apoluo (wegzenden) wordt gebruikt. Dat maakt een wereld van verschil.
Als Jezus hier werkelijk over echtscheiding sprak, dan zou Hij in strijd zijn met de wet van Mozes, die in Deuteronomium 24 juist toestaat dat een man zijn vrouw scheidt mits hij haar een scheidbrief geeft. Door deze fout lijkt het alsof Jezus iets verbiedt wat Mozes toestond. Maar dat is niet het geval.
Mattheüs 5:32 (correct vertaald) “Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw wegzendt (zonder een scheidbrief), behalve vanwege hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met haar trouwt, pleegt ook overspel.”
De nadruk ligt dus niet op het feit dát iemand van zijn vrouw scheidt, maar hoe dat gebeurt. Als er geen scheidbrief wordt meegegeven, is er sprake van wetteloosheid. De vrouw wordt dan achtergelaten in een soort limbo — niet echt getrouwd, maar ook niet echt gescheiden. En als zij hertrouwt zonder formele scheiding, dan leidt dat tot overspel.
Hetzelfde geldt voor een man die trouwt met een vrouw die alleen is weggestuurd, maar nooit formeel is gescheiden. Hij wordt dan ook medeplichtig aan overspel — niet omdat hij met een gescheiden vrouw trouwt, maar omdat hij trouwt met een vrouw die niet wettig gescheiden is.
Deuteronomium 24:1–4 “Wanneer een man een vrouw genomen en gehuwd heeft, en het gebeurt dat zij geen genade vindt in zijn ogen, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar ontdekt, dan zal hij haar een scheidbrief schrijven, haar die in de hand geven, en haar uit zijn huis wegzenden. Wanneer zij dan uit zijn huis vertrokken is en de vrouw van een andere man wordt, en die tweede man haar ook haat en haar een scheidbrief schrijft, of als hij sterft, dan mag haar eerste man, die haar wegzond, haar niet opnieuw tot vrouw nemen, nadat zij onrein is geworden; want dat is een gruwel in de ogen van de HEERE.”
Het woord “scheidbrief” is niet optioneel. Het is het essentiële juridische instrument dat het huwelijk beëindigt en de vrouw vrijstelt om opnieuw te trouwen. Zonder dit document blijft zij gebonden — in de ogen van God én de wet.
Wanneer Jezus dus zegt dat iemand geen vrouw mag wegzenden zonder reden, verwijst Hij niet naar echtscheiding als zonde op zich, maar naar het ontbreken van wettigheid in het beëindigen van het huwelijk. Dat is het punt. Er is geen veroordeling van echtscheiding op zichzelf — mits het gebeurt volgens de wet van God, die zowel het huwelijk als de beëindiging daarvan regelt.
De verwarring die ontstaat door verkeerde vertalingen heeft diepe sporen getrokken. Veel mensen denken dat elke vorm van echtscheiding of hertrouwen per definitie overspel is. Dat is niet het geval. Wat wel overspel is, is het aangaan van een nieuwe relatie terwijl het oude verbond nog wettelijk van kracht is.
Als de vrouw alleen is weggestuurd, zonder scheidbrief, is ze nog gebonden. Een huwelijk mag alleen worden beëindigd op basis van schriftelijk bewijs — niet door verstoting, maar door scheiding zoals gedefinieerd in de wet.
Wanneer men de Griekse woorden correct vertaalt en begrijpt in het licht van Gods wet, wordt Jezus’ onderwijzing niet alleen begrijpelijker, maar ook rechtvaardiger. Het wordt dan duidelijk dat Hij niet kwam om wetten af te schaffen, maar om ze te vervullen, te bevestigen, en om mensen terug te brengen naar hun oorsprong — naar waarheid en recht.
Mattheüs 5:17–18 “Denk niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om die af te schaffen, maar te vervullen. Want, voorwaar, Ik zeg u: Totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jota of één tittel van de wet voorbijgaan, totdat alles is geschied.”
En alles was nog niet geschied toen Jezus deze woorden sprak. Hij had het kruis nog niet bereikt. De wet stond nog, en Jezus sprak er met gezag over.
Vals onderwijs, verwarring en het gewicht van verkeerde vertalingen
De verwarring over echtscheiding is niet alleen een taalprobleem. Het is ook een onderwijskwestie. Valse leraren, gebrekkige exegese en een hardnekkige weigering om wet en genade in harmonie te lezen, hebben ertoe geleid dat talloze mensen onnodig veroordeeld worden — door kerken, gemeenschappen, en vaak ook door zichzelf.
De bron van deze verwarring ligt opnieuw in de vervaging van terminologie.
Mattheüs 5:31–32 (correcte vertaling, op basis van de Griekse grondtekst)
“Er is gezegd: Wie zijn vrouw wegzendt, laat hem haar een scheidbrief geven.
Maar Ik zeg u: Wie zijn vrouw wegzendt zonder scheidbrief, behalve vanwege hoererij, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met een vrouw trouwt die alleen is weggezonden, pleegt ook overspel.”
Het probleem zit niet in de echtscheiding zelf. Het probleem zit in het wegzenden zonder formele scheiding. Jezus leert hier dus niet: “echtscheiding is altijd zondig”, maar: “je kunt je niet ontdoen van je huwelijk door iemand simpelweg weg te sturen.”
Wie dit vers leest in de meeste moderne vertalingen, krijgt echter een totaal andere indruk. En dan komen de aanklachten:
– “Als je ooit gescheiden bent, mag je nooit meer hertrouwen.”
– “Als je hertrouwt, leef je in voortdurende overspel.”
– “Zelfs als je wetmatig bent gescheiden, zit je voor altijd vast.”
Dat is niet wat de wet van God zegt. En dat is ook niet wat Jezus onderwees. De fout komt voort uit het feit dat moderne vertalingen de termen ‘wegzenden’ en ‘echtscheiding’ door elkaar halen, terwijl de Schrift ze bewust onderscheidt.
Griekse termen
– Apoluo – “wegzenden”, zonder scheidbrief.
– Apostasion – “echtscheiding”, inclusief scheidbrief.
Net als in het Hebreeuws geldt: zonder apostasion, is er geen wettige scheiding. En zonder wettige scheiding, blijft het huwelijk geldig.
De King James Version komt in de buurt van de juiste weergave, maar zelfs daar sluipt een fout in. Aan het einde van Mattheüs 5:32 gebruikt ook de KJV het woord “divorced” (gescheiden) terwijl het oorspronkelijke Grieks apoluo is — dus “weggezonden”. Dat lijkt klein, maar het heeft enorme gevolgen.
Een vrouw die weggezonden is maar geen scheidbrief heeft ontvangen, is volgens de wet nog steeds getrouwd. Als zij hertrouwt, pleegt zij overspel. Niet omdat zij gescheiden is — maar omdat zij niet wettig gescheiden is.
En wie met haar trouwt, maakt zich aan hetzelfde schuldig. Niet omdat hertrouwen verkeerd is, maar omdat men trouwt met iemand die wettelijk nog gebonden is aan een andere man.
Deuteronomium 24:1 “…en hij schrijft haar een scheidbrief, en geeft die in haar hand, en zendt haar uit zijn huis…”
De scheidbrief is wat haar vrijheid bevestigt. Zonder die brief blijft het huwelijk in stand. Dat is de consistentie van Gods wet. Jezus bevestigt dat — Hij verandert het niet.
Wie de Griekse tekst leest zoals die werkelijk is, ziet dat Jezus niet in conflict komt met Mozes, maar hem bevestigt. Jezus staat lijnrecht tegenover de farizeeën, die de regels wilden omzeilen. Zij wilden vrouwen kunnen wegsturen zonder de juridische verplichting van een scheidbrief. Jezus zegt: nee. Dat is onwettig, onrechtvaardig, en leidt tot overspel.
De diepte van de verwarring zit niet alleen in de woorden zelf, maar ook in de leer die erop is gebouwd. Door deze vertaalfouten hebben kerken duizenden mensen verteld dat zij levenslang in zonde leven, terwijl hun situatie volledig in lijn was met de wet van God.
Mattheüs 5:17 “Denk niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om die af te schaffen, maar te vervullen.”
Vervullen betekent niet vernietigen. Het betekent voltooien, bevestigen, in ere herstellen. Jezus bevestigt de wet die voorziet in echtscheiding — mits correct uitgevoerd, en met schriftelijk bewijs. Zó is het rechtvaardig. Zó is het barmhartig. En zó is het in lijn met Gods karakter.
Door woorden als “divorce” achteloos in te vullen waar “put away” bedoeld was, hebben vertalers de leer van Jezus onherkenbaar gemaakt. Ze hebben Hem laten botsen met Mozes, en dat maakt Hem – in hun logica – tot een overtreder van de wet.
Dat kan niet. Jezus overtrad nooit de wet. Hij bevestigde haar, onderwees haar correct, en herstelde wat verdraaid was.
En dus is het niet de leer van Jezus die hard is — het is de leer van mensen, gebaseerd op vertaalfouten, die onbarmhartig is. Jezus oordeelt niet naar de wet van mensen, maar naar de wet van God. En in die wet is er ruimte voor gerechtigheid, genade én herstel.
De uitzondering verklaard: wat is ‘fornication’?
Wie de woorden van Jezus werkelijk wil begrijpen, moet niet stoppen bij vertalingen. Woorden als “fornication”, “ontrouw” of “immoraliteit” worden vaak zonder uitleg in de tekst gegooid, terwijl ze cruciaal zijn voor het begrijpen van de uitzonderingsclausule die Jezus noemt in Mattheüs 5:32 en Mattheüs 19:9.
De sleutelterm in het Grieks is porneia. Vertaald als “fornication”, “onzedelijkheid”, of “seksuele immoraliteit”, afhankelijk van de Bijbelvertaling. Maar wat betekent het echt?
Wie zich baseert op traditionele uitleg, zal denken dat porneia = overspel of algemene seksuele zonde. Maar die uitleg houdt geen stand als men kijkt naar hoe de Schrift zelf de term definieert.
1 Korinthe 5:1 “Over het algemeen hoort men dat er hoererij onder u is, en wel zulk een hoererij die zelfs onder de heidenen niet voorkomt: dat iemand de vrouw van zijn vader heeft.”
Hier wordt porneia gebruikt voor incest. De man leeft met de vrouw van zijn vader – waarschijnlijk zijn stiefmoeder. Het is een vorm van seksuele zonde die binnen de context van Leviticus 18 expliciet verboden is. Het is geen overspel tussen twee wettige echtgenoten, maar incest.
Leviticus 18:7–8 “De naaktheid van uw vader of de naaktheid van uw moeder mag u niet ontbloten; zij is uw moeder, u mag haar naaktheid niet ontbloten. De naaktheid van de vrouw van uw vader mag u niet ontbloten; zij is de naaktheid van uw vader.”
Porneia verwijst dus niet zomaar naar ontrouw binnen het huwelijk, maar naar structureel verboden seksuele verhoudingen, zoals incest.
1 Korinthe 6:15–18 “Weet u niet dat uw lichamen leden zijn van Christus? Zal ik dan de leden van Christus nemen en ze maken tot leden van een hoer? Dat zij verre! Of weet u niet dat wie zich met een hoer verenigt, één lichaam met haar is? (…) Vlucht weg van de hoererij! Iedere andere zonde die een mens doet, is buiten het lichaam, maar wie hoererij bedrijft, zondigt tegen zijn eigen lichaam.”
Hier is porneia verbonden aan prostitutie — opnieuw een relatie buiten het wettig huwelijk, maar niet per se overspel. Het gaat om seksuele gemeenschap die op zich al onrein is, zelfs zonder dat er een wettig huwelijk wordt verbroken.
Hebreeën 12:16 “Laat niemand een hoereerder zijn, of een onheilige zoals Esau, die voor één maaltijd zijn eerstgeboorterecht verkocht.”
Er wordt geen concreet incident genoemd waarin Esau een seksuele zonde beging, maar wie de Schrift kent, weet wat er bedoeld wordt.
Genesis 28:8 “Toen Esau zag dat de dochters van Kanaän niet goed waren in de ogen van zijn vader Isaak, ging Esau naar Ismaël en nam Mahalat, de dochter van Ismaël, de zoon van Abraham, tot vrouw.”
Esau trouwde met vrouwen van verboden afkomsten — Kanaänitische vrouwen, en later ook met Ismaëlitische vrouwen. Deze relaties waren volgens de wet illegitiem. Dus werd Esau een voorbeeld van porneia — niet door overspel, maar door verboden verbintenissen.
Deuteronomium 7:3–4 “U mag met hen geen huwelijksverbonden aangaan. Uw dochter mag u niet aan zijn zoon geven en zijn dochter mag u niet voor uw zoon nemen. Want zij zouden uw zoon van achter Mij af doen wijken…”
Hier zien we hoe rasvermenging of verbintenis met verboden volken onder porneia valt. Dezelfde term wordt ook in Judas 1:7 gebruikt.
Judas 1:7 “Zoals Sodom en Gomorra en de steden daaromheen, die op gelijke wijze als zij hoererij bedreven en ander vlees achterna liepen, liggen daar als voorbeeld, door het ondergaan van de straf van eeuwig vuur.”
De seksuele zonde van Sodom wordt hier omschreven als porneia. Wat voor zonde dat was, is helder.
Genesis 19:5 “En zij riepen tot Lot en zeiden tegen hem: Waar zijn die mannen die vanavond bij u gekomen zijn? Breng hen naar buiten bij ons, zodat wij gemeenschap met hen kunnen hebben.”
Homoseksualiteit – dus ook dat valt onder porneia.
Bestialiteit wordt niet expliciet gekoppeld aan porneia in het Nieuwe Testament, maar het is duidelijk vanuit de wet dat ook dit onder seksuele gruwel valt.
Leviticus 20:15–16 “Als een man met een dier gemeenschap heeft, moet hij zeker gedood worden; ook het dier moet u doden. En als een vrouw nadert tot enig dier om zich eraan te koppelen, moet u de vrouw en het dier doden.”
Als homoseksualiteit porneia is, en incest porneia is, dan is bestialiteit dat ook. Want het zijn allemaal seksuele zonden die de wet expliciet veroordeelt, niet slechts binnen het huwelijk, maar ook buiten het huwelijk — vooral wanneer er sprake is van verboden aard of afkomst.
Daarom moeten we concluderen: porneia is geen synoniem voor overspel. Het is een verzamelterm voor alle verboden seksuele relaties. Inclusief:
• Incest
• Prostitutie
• Seksuele gemeenschap met verboden volken
• Homoseksualiteit
• Bestialiteit
• Het hertrouwen van een vrouw die niet wettig gescheiden is
Deuteronomium 24:1–4 “Wanneer een man een vrouw neemt en met haar trouwt, en het gebeurt dat zij geen genade vindt in zijn ogen… en hij schrijft haar een scheidbrief… en zij wordt de vrouw van een andere man, en de tweede man haat haar en schrijft haar een scheidbrief… dan mag haar eerste man die haar weggezonden heeft haar niet opnieuw tot vrouw nemen… want dat is een gruwel voor de HEERE…”
Een vrouw terugnemen nadat zij met een andere man is getrouwd, wordt een gruwel genoemd. Niet elke hertrouw is fout — maar terugkeren naar een eerste man nadat zij met een tweede is getrouwd, is verboden. Ook dat valt onder porneia.
De “uitzondering” in Mattheüs 5 en 19 gaat dus niet over overspel binnen een wettig huwelijk. Die zou met een scheidbrief kunnen worden opgelost. De uitzondering is er voor gevallen waarin de relatie vanaf het begin al onwettig was. In zulke gevallen is geen scheidbrief nodig om uit elkaar te gaan, want het was nooit een wettig huwelijk in de ogen van God.
Dat is waarom Jezus zegt:
Mattheüs 5:32 (correct weergegeven) “Wie zijn vrouw wegzendt zonder haar een scheidbrief te geven — behalve in het geval van porneia — maakt dat zij overspel pleegt…”
In die gevallen van porneia — dus incest, verboden verbintenissen, prostitutie — is het geen overspel om uit elkaar te gaan, omdat het huwelijk nooit geldig was. Geen scheidbrief nodig. Geen overspel gepleegd. Alleen scheiding van het onwettige.
De uitzondering gaat dus niet over ‘iemand is vreemdgegaan’. Het gaat over een onwettige relatie vanaf het begin. En die hoeft niet beëindigd te worden via de route van de scheidbrief, want die route is bedoeld voor echte, wettige huwelijken.
Eén lichaam, één wet, één waarheid
Er bestaat een mysterie in het huwelijk dat verder gaat dan menselijke liefde. Het huwelijk is geen contract, maar een verbond — en niet zomaar een sociaal verbond, maar een lichamelijke eenheid die door God zelf als heilig is verklaard. Wanneer twee mensen trouwen, worden zij één vlees. Dat is geen symboliek; dat is theologie.
Genesis 2:24 “Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten, en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees zijn.”
Deze eenheid is de basis van de wet over huwelijk en echtscheiding. De fysieke verbinding – één vlees – maakt het huwelijk een morele en juridische realiteit. En alleen de wet, op basis van recht, kan deze eenheid scheiden. Niet gevoelens. Niet verlatenheid. Alleen een wettig proces.
Mattheüs 19:6 “Zo zijn zij niet meer twee, maar één vlees. Wat dan God samengevoegd heeft, laat de mens dat niet scheiden.”
Deze woorden worden vaak aangehaald als bewijs dat echtscheiding onmogelijk is. Maar dat is niet wat Jezus zegt. Hij zegt: de mens moet het niet scheiden. Hij zegt niet dat het niet kán worden gescheiden. God haat het als de eenheid zonder reden of recht wordt verbroken — maar Hij voorziet wel degelijk in de mogelijkheid om het wettig te beëindigen.
En dat is waarom de wet voorziet in een scheidbrief. Het verbreken van het één-vlees-verbond is niet iets lichtvaardigs. Het vereist bewijs, recht en verantwoordelijkheid. Daarom is een simpele “wegzending” nooit genoeg. Zonder scheidbrief blijft de eenheid bestaan.
1 Korinthe 6:16 “Of weet u niet dat wie zich met een hoer verenigt, één lichaam met haar is? Want de twee, zegt Hij, zullen tot één vlees zijn.”
Zelfs bij een onwettige seksuele relatie ontstaat een vleselijke eenheid. Dat benadrukt hoe diep de verbinding van het lichaam reikt. Het is niet slechts een emotionele band; het is een lichamelijke realiteit, erkend door God, en dus onderworpen aan Zijn wet.
Als deze eenheid per ongeluk of door misbruik is ontstaan — zoals bij hoererij, incest of andere vormen van porneia — dan erkent God dat niet als een wettig huwelijk. Maar als deze eenheid is ontstaan binnen het kader van een huwelijk, dan kan ze alleen worden verbroken door het proces dat God heeft vastgesteld.
De praktijk van veel religieuze leiders – vooral farizeeën in Jezus’ tijd – was om zich aan de vorm te houden, maar de inhoud te negeren. Ze zonden hun vrouwen weg zonder scheidbrief. Zonder bescherming. Zonder gerechtigheid. Ze deden alsof het huwelijk voorbij was, maar de wet had niet gesproken.
Maleachi 2:14–16 “Omdat de HEERE getuige is geweest tussen u en de vrouw van uw jeugd, tegen wie u trouweloos handelt… laat niemand trouweloos handelen tegen de vrouw van zijn jeugd… want hij haat wegzenden, zegt de HEERE, de God van Israël…”
God zegt niet dat Hij echtscheiding haat op zich. Hij zegt dat Hij het wegzenden haat — het willekeurig verbreken van het verbond, zonder scheidbrief, zonder recht.
Dat is waarom de Bijbel steeds teruggrijpt op de wet — de enige bron van gerechtigheid in deze zaken. Jezus herhaalt die wet. Hij breidt haar niet uit. Hij verandert haar niet. Hij vervult haar door haar volmaakt uit te leven én juist uit te leggen.
En dus geldt: als iemand hertrouwt na wettige scheiding, is dat geen overspel. Want het verbond is verbroken. De eenheid is door de wet ontbonden. De persoon is vrij.
Maar als iemand hertrouwt zonder wettige scheiding, dan pleegt hij of zij overspel — omdat hij zich bindt aan iemand die wettelijk nog aan een ander verbonden is.
Mattheüs 5:32 “Wie zijn vrouw wegzendt, anders dan vanwege porneia, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met een weggezondene trouwt, pleegt overspel.”
De context is onverbiddelijk. Wegzending zonder scheidbrief is wetteloos. Hertrouwen zonder scheidbrief is overspel. Niet omdat scheiding fout is, maar omdat alleen de wet mag bepalen of een huwelijk voorbij is.
Wie dat negeert, maakt zichzelf tot rechter over iets wat God heeft vastgesteld.
Romeinen 7:2–3 “Want de gehuwde vrouw is door de wet aan de man gebonden zolang hij leeft; maar als de man gestorven is, is zij ontslagen van de wet die haar aan de man bond. Zo dus, als zij de vrouw van een andere man wordt terwijl haar man leeft, zal zij een overspeelster genoemd worden; maar als haar man gestorven is, is zij vrij van die wet, zodat zij geen overspeelster is als zij de vrouw van een andere man wordt.”
Deze tekst wordt vaak aangehaald om te zeggen dat hertrouwen alleen toegestaan is bij overlijden. Maar het punt van Paulus is: de wet bepaalt of iemand gebonden is of vrij. En de wet van Mozes voorziet niet alleen in vrijheid door overlijden, maar ook in vrijheid door een scheidbrief.
Beide vormen zijn wettig. Beide maken vrij. Beide zijn erkend door God.
En dus blijft de waarheid staan: wie onder de wet wil wandelen, moet haar volledig begrijpen. Niet half. Niet op basis van vertalingen. Niet op basis van dogma’s. Maar op basis van de oorspronkelijke tekst, en de geest van gerechtigheid die erin leeft.
De keten van verwarring en het gebonden-zijn dat geen gebondenheid is
Er heerst onder veel gelovigen een diepe angst: de angst dat zij nog steeds gebonden zijn aan een huwelijk dat allang gebroken is — omdat zij nog leven, en hun ex-partner ook. Die angst is vaak ingeprent door verkeerd onderwijs, gebaseerd op eenzijdige lezing van teksten zoals Romeinen 7. Maar de wet van God is geen keten die mensen tot in eeuwigheid gevangenhoudt aan dode relaties.
Romeinen 7:2–3 “Want de gehuwde vrouw is door de wet aan de man gebonden zolang hij leeft; maar als de man gestorven is, is zij ontslagen van de wet die haar aan de man bond. Zo dus, als zij de vrouw van een andere man wordt terwijl haar man leeft, zal zij een overspeelster genoemd worden; maar als haar man gestorven is, is zij vrij van die wet, zodat zij geen overspeelster is als zij de vrouw van een andere man wordt.”
Deze tekst wordt vaak losgerukt van de rest van de Schrift en misbruikt om te zeggen: “Zolang je ex nog leeft, ben je nog steeds getrouwd met hem of haar.” Maar dat is niet wat Paulus zegt. Hij gebruikt een vergelijking om duidelijk te maken dat de wet bindt, totdat die wet wordt voldaan — hetzij door dood, hetzij door wettige ontbinding.
Paulus spreekt hier niet over echtscheiding; hij spreekt over de kracht van de wet. Hij zegt: zolang de wet niet vervuld is, ben je gebonden. Maar zodra de wet is voldaan — door dood, of door scheidbrief — ben je vrij.
Deuteronomium 24:1–2 “Wanneer een man een vrouw genomen en gehuwd heeft… dan zal hij haar een scheidbrief schrijven, haar die in de hand geven en haar uit zijn huis wegzenden. Wanneer zij dan uit zijn huis vertrokken is, en de vrouw van een andere man wordt…”
Er is géén gebod dat zegt: “Zij mag niet hertrouwen zolang haar eerste man leeft.” Nee — zodra zij een scheidbrief ontvangt, is zij vrij om de vrouw van een andere man te worden. Dat is de kracht van de wet. De wet bindt, maar de wet maakt ook vrij.
Het is verwarrend om Romeinen 7 te gebruiken als maatstaf voor echtscheiding, terwijl Paulus daar niets zegt over scheidbrieven of huwelijksbreuk. Hij gebruikt het huwelijk als illustratie van zijn theologische punt: dat we onder een nieuw verbond leven omdat het oude gestorven is. Niet om regels vast te leggen over hertrouwen.
Maar door deze verkeerde interpretatie blijven veel mensen gevangen in schuld en onzekerheid. Ze zijn wettig gescheiden, soms zelfs met instemming van hun kerk, maar worden alsnog als overspelers bestempeld als ze hertrouwen. Dat is niet gerechtigheid. Dat is wetticisme.
Galaten 5:1 “Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een slavenjuk belasten.”
De vrijheid die God geeft, komt niet door gevoelens of menselijke toestemming, maar door het correct toepassen van Zijn wet. De wet voorziet in een scheidbrief. En als die scheidbrief is gegeven — met rechtvaardige reden — dan is de gebondenheid opgeheven.
Er is nog een andere tekst die vaak tot verwarring leidt:
1 Korinthe 7:39 “Een vrouw is door de wet gebonden zolang haar man leeft; maar als haar man gestorven is, is zij vrij om te trouwen met wie zij wil, alleen in de Heere.”
Ook hier wordt opnieuw verwezen naar dood als einde van de gebondenheid. Maar wat vaak vergeten wordt, is dat dezelfde Paulus in exact hetzelfde hoofdstuk erkent dat scheiding kan plaatsvinden. En zelfs dat hertrouwen niet altijd zondig is.
1 Korinthe 7:15 “Maar als de ongelovige scheidt, laat hij dan scheiden; de broeder of zuster is in zulke gevallen niet gebonden; want God heeft ons tot vrede geroepen.”
Niet gebonden. Geen slavenjuk. Geen eeuwige keten. De wet is vervuld, en de persoon is vrij.
De waarheid is dit: Gods wet is consistent. Zij voorziet in huwelijk, maar ook in scheiding. Zij bindt, maar zij maakt ook vrij. Wat de Schrift verbiedt, is hertrouwen terwijl iemand nog wettelijk getrouwd is. Maar als de wet correct is toegepast — met scheidbrief, en reden — dan is die persoon niet langer gebonden.
Psalm 19:7 “De wet van de HEERE is volmaakt, zij bekeert de ziel; het getuigenis van de HEERE is betrouwbaar, het geeft de eenvoudigen wijsheid.”
Geen chaos. Geen verwarring. Alleen waarheid — als we bereid zijn te luisteren, niet naar traditie, maar naar de Schrift zelf.
De waarheid maakt vrij, niet de angst voor zonde
Er zijn maar weinig thema’s binnen het christelijk geloof die zoveel schuld, angst en verwarring hebben opgeroepen als dat van echtscheiding en hertrouwen. Velen lopen gebukt onder een last die nooit door God werd opgelegd, maar door mensen die Zijn Woord verkeerd hebben begrepen — of erger nog, verdraaid.
Jezus zei niet: “Angst zal u vrijmaken.” Hij zei:
Johannes 8:32 “En u zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken.”
Vrijheid komt niet door strengheid. Vrijheid komt door waarheid. En de waarheid is dat God een weg heeft gemaakt waarin rechtvaardigheid en genade samenkomen. Die weg heet de wet — niet als koude codex, maar als weerspiegeling van Zijn karakter.
De Schrift stelt geen enkel verbod op hertrouwen na een wettige scheiding. Wat zij wel veroordeelt, is overspel — het aangaan van een nieuwe relatie zonder dat de oude verbintenis wettelijk is beëindigd. Dat is een belangrijk onderscheid.
Wie wettig is gescheiden — dat wil zeggen: met een scheidbrief, op grond van ernstige en gerechtvaardigde reden — is vrij. Niet halfvrij. Niet geestelijk gebonden tot de dood. Vrij.
Deuteronomium 24:2 “Wanneer zij dan uit zijn huis vertrokken is en de vrouw van een andere man wordt…”
Er wordt niets gezegd over zonde of overspel. Geen oordeel. Geen dreiging. Alleen recht. Alleen vrijheid — zodra de scheidbrief is gegeven.
Toch zijn er vandaag duizenden, zo niet miljoenen gelovigen die leven in angst. Angst dat hun hertrouwen overspel is. Angst dat ze voor eeuwig “in zonde” leven. Angst dat ze God niet kunnen behagen vanwege een huwelijk dat al lang voorbij is, maar waarvan anderen beweren dat het nog steeds geldt.
Die angst komt niet van God.
2 Timotheüs 1:7 “Want God heeft ons niet gegeven een geest van vreesachtigheid, maar van kracht, liefde en bezonnenheid.”
Gods wetten zijn rechtvaardig. Hij geeft duidelijkheid. Hij zegt wat wel mag, en wat niet. Hij is niet dubbelzinnig. Hij legt geen vallen. En Hij roept niemand om in schuld te blijven leven voor iets wat Hij zelf wettig en rechtmatig heeft opgelost.
Daarom moet ook het begrip “leven in overspel” zorgvuldig worden bekeken. Jezus zegt:
Lukas 16:18 “Iedereen die zijn vrouw wegzendt en met een ander trouwt, pleegt overspel. En wie met een vrouw trouwt die door haar man is weggezonden, pleegt ook overspel.”
Opnieuw: het gaat hier niet over iemand die een wettige scheidbrief heeft ontvangen. Het gaat over wegzenden zonder scheidbrief, zoals in de tijd van de Farizeeën gebeurde. Dát veroorzaakt overspel — niet de scheiding zelf.
Wie hertrouwt nadat hij of zij wettig gescheiden is, leeft niet in zonde. Want de wet heeft gesproken. De wet heeft vrijgemaakt.
Het idee dat je pas vrij bent om te hertrouwen als je ex-partner gestorven is, heeft geen enkele grond in Mozes. Het komt voort uit foutieve interpretaties van Romeinen 7 en 1 Korinthe 7, die — zoals eerder besproken — niet gaan over echtscheiding, maar over het principe van gebondenheid binnen de wet.
De Schrift zegt nergens dat een gescheiden vrouw gebonden blijft zolang haar ex-man leeft. Wat de Schrift wél zegt, is dat een vrouw vrij is als het huwelijk wettig is beëindigd.
Galaten 5:1 “Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een slavenjuk belasten.”
Een wettige scheiding is geen zonde. Het is een noodvoorziening binnen Gods recht. En hertrouwen na een wettige scheiding is geen overspel. Het is de heropbouw van een leven — op basis van gerechtigheid.
Wie daar schuld over voelt, moet niet dieper buigen onder angst, maar dieper graven in de Schrift. Daar zal de waarheid gevonden worden. En de waarheid maakt vrij.
Het verschil tussen wet en wetteloosheid
Er is een groot verschil tussen het leven onder de wet en het leven onder wetteloosheid. De wet van God is een structuur van rechtvaardigheid. Zij beschermt, leidt en oordeelt rechtvaardig. Wetteloosheid daarentegen schept chaos, willekeur en verwarring — zelfs als ze vermomd komt in de taal van religie.
De Bijbel spreekt duidelijk over het belang van leven volgens Gods wet, juist ook in het omgaan met huwelijk en scheiding. Het probleem is niet de wet zelf — het probleem is dat mensen haar negeren, verkeerd toepassen of vervangen door traditie.
Mattheüs 7:22–23
“Velen zullen op die dag tegen Mij zeggen: Heere, Heere, hebben wij niet in Uw Naam geprofeteerd, en in Uw Naam demonen uitgedreven, en in Uw Naam vele krachten gedaan? En dan zal Ik hun openlijk zeggen: Ik heb u nooit gekend; ga weg van Mij, u die wetteloosheid werkt.”
Deze mensen waren religieus actief. Ze deden “dingen in Zijn Naam.” Maar ze deden ze niet volgens Zijn wet. Ze kenden God niet — en Hij kende hen niet. Want zij deden wat juist was in hun eigen ogen, niet wat waar was in Gods ogen.
Dat is precies wat er gebeurt wanneer men echtscheiding en hertrouwen beoordeelt op basis van gevoelens, dogma’s of oppervlakkige lezing van de Schrift. Mensen zeggen dan: “God haat echtscheiding.” Maar de Schrift zegt:
Maleachi 2:16 (correct weergegeven) “Want de man die zijn vrouw wegzendt, zegt de HEERE, de God van Israël, dekt zijn kleding met geweld.”
Wat God haat, is onrecht — het wegzenden zonder scheidbrief. Het ontnemen van gerechtigheid aan een vrouw door haar uit huis te zetten zonder haar de wettige vrijheid te geven om opnieuw te trouwen. Dat is geen liefde. Dat is geweld.
Als een vrouw wordt weggestuurd maar geen scheidbrief krijgt, blijft zij juridisch gebonden. Als zij dan hertrouwt, pleegt zij overspel — niet omdat hertrouwen zonde is, maar omdat zij nooit vrijgemaakt werd.
De schuld ligt dan bij de man die haar heeft achtergelaten zonder recht.
Jesaja 10:1–2 “Wee hun die onrechtvaardige verordeningen uitvaardigen, en hun die voorschriften schrijven die onderdrukking veroorzaken; om de armen van het recht weg te duwen…”
Wetteloosheid is niet alleen anarchie. Wetteloosheid is ook wanneer mensen hun eigen regels opstellen, de wet verdraaien, en anderen veroordelen op basis van traditie in plaats van waarheid.
En zo ontstaat er slavernij binnen de kerk: mensen worden veroordeeld om hun verleden, zelfs als zij zich aan Gods wet hebben gehouden. Zij krijgen te horen dat zij in zonde leven, terwijl zij in werkelijkheid gerechtvaardigd zijn door de wet die God Zelf gegeven heeft.
Psalm 19:9 “De vreze des HEEREN is rein, zij bestaat tot in eeuwigheid; de bepalingen van de HEERE zijn waarachtig, met elkaar zijn zij rechtvaardig.”
Gods bepalingen zijn niet tegenstrijdig. Ze spreken met één stem. Als de wet een scheidbrief toestaat, dan is dat gerechtigheid. Dan is dat waarheid. En niemand heeft het recht om de mens gebonden te verklaren waar God vrijheid heeft verleend.
De farizeeën in Jezus’ tijd gebruikten de wet om mensen onder controle te houden — maar alleen die delen van de wet die hen goed uitkwamen. Jezus doorzag dat. Hij zei niet: “Ik geef jullie een nieuwe wet.” Hij zei:
Mattheüs 5:17–18 “Denk niet dat Ik gekomen ben om de wet of de profeten af te schaffen; Ik ben niet gekomen om die af te schaffen, maar te vervullen. Want, voorwaar, Ik zeg u: totdat de hemel en de aarde voorbijgaan, zal er niet één jota of tittel van de wet voorbijgaan, totdat alles is geschied.”
Wie dus beweert dat Jezus het huwelijk “onverbreekbaar” maakte, in tegenstelling tot Mozes, beweert dat Jezus de wet heeft afgeschaft. Maar dat kan niet. Hij vervulde haar. En bevestigde haar juist door het onrecht van de farizeeën aan te kaarten.
Als een man zijn vrouw wegstuurt zonder haar een scheidbrief te geven, dan zondigt hij tegen de wet. En als zij dan hertrouwt, omdat ze geen bescherming had, dan is dat geen overspel door haar — maar door hem. Want hij heeft haar blootgesteld aan zonde, door zijn wetteloosheid.
Mattheüs 5:32 (correct weergegeven) “Wie zijn vrouw wegzendt, anders dan vanwege porneia, maakt dat zij overspel pleegt; en wie met een vrouw trouwt die is weggezonden, pleegt ook overspel.”
Wetteloosheid is het negeren van deze waarheid. Het is het ontkennen van de kracht van de scheidbrief. Het is het vasthouden aan dogma boven gerechtigheid.
Maar wie onder de wet van God wandelt, wandelt in vrijheid, waarheid, en gerechtigheid.
Hertrouwen is geen zonde wanneer recht heeft gesproken
Er is geen conflict tussen gerechtigheid en hertrouwen. Waar Gods wet spreekt, daar is duidelijkheid. En als Gods wet een scheidbrief toestaat, dan staat zij ook hertrouwen toe. Niet als zonde, maar als herstel. Niet als rebellie, maar als een daad van gerechtigheid — mits het gebeurt op grond van waarheid.
De traditie heeft het beeld geschetst dat hertrouwen altijd zondig is, tenzij de eerste partner gestorven is. Maar de Schrift zegt iets anders. De Schrift erkent de realiteit van scheiding én de mogelijkheid van hertrouwen.
Deuteronomium 24:2 “Wanneer zij dan uit zijn huis vertrokken is en de vrouw van een andere man wordt…”
Geen verwijt. Geen veroordeling. Gewoon erkenning van wat recht is. Ze ontving een scheidbrief. Ze is vrij. En ze wordt de vrouw van een ander.
En toch zijn er velen die gevangen blijven in schuld over een hertrouwen dat volledig binnen Gods orde heeft plaatsgevonden. Waarom? Omdat zij hebben geluisterd naar stemmen die spreken vanuit angst, traditie, en wetticisme — niet vanuit de Schrift.
Romeinen 10:3 “Want omdat zij Gods gerechtigheid niet kennen en hun eigen gerechtigheid trachten te bevestigen, hebben zij zich niet onderworpen aan de gerechtigheid van God.”
Dat is de kern van het probleem: mensen stellen hun eigen standaard op. Zij definiëren gerechtigheid op basis van menselijke normen. Zij erkennen niet dat God zélf voorzien heeft in scheiding én in hertrouwen, mits dat gebeurt op basis van Zijn gerechtigheid.
1 Korinthe 7:27–28 “Bent u aan een vrouw gebonden? Zoek geen losmaking. Bent u van een vrouw losgemaakt? Zoek geen vrouw. Maar als u toch trouwt, zondigt u niet; en als de jonge vrouw trouwt, zondigt zij niet.”
Let op: Paulus zegt expliciet dat wie losgemaakt is van een vrouw — dus niet meer gebonden — mag trouwen zonder te zondigen. Dit is geen uitzondering. Dit is onderricht.
En hoe wordt men losgemaakt? Door de dood, ja — maar ook door scheiding op basis van de wet. Zoals eerder besproken:
1 Korinthe 7:15 “Maar als de ongelovige scheidt, laat hij dan scheiden; de broeder of zuster is in zulke gevallen niet gebonden…”
Niet gebonden. Dat is niet poëtisch bedoeld. Dat is juridisch. Het huwelijk is verbroken. En dus is hertrouwen niet alleen toegestaan — het is een logische en gerechtvaardigde mogelijkheid.
God roept mensen niet tot een leven van eenzaamheid op basis van menselijke misinterpretaties. Hij roept mensen tot heiligheid, ja — maar op basis van waarheid.
Psalm 85:10–11 “Goedertierenheid en trouw ontmoeten elkaar, gerechtigheid en vrede kussen elkaar. Trouw komt op uit de aarde, gerechtigheid ziet neer uit de hemel.”
Gerechtigheid en vrede — niet schuld en vrees.
De waarheid is dat hertrouwen na wettige scheiding géén overspel is. Dat is geen grijze zone. Dat is zwart-wit, Schrift-op-Schrift.
Mattheüs 1:19 “Jozef nu, haar man, was rechtvaardig en wilde haar niet te schande maken; hij was van plan haar in het geheim te ontbinden.”
Zelfs vóór het huwelijk was volledig geconsumeerd, erkende de wet een vorm van scheiding. En Jozef werd genoemd: rechtvaardig.
Dat woord geldt ook vandaag voor wie handelt naar de wet. Wie zijn huwelijk beëindigt op grond van waarheid, mét scheidbrief, in lijn met Gods Woord — die is vrij. Niet onder veroordeling. Niet onder schaamte. Maar vrij.
Galaten 5:1 “Sta dan vast in de vrijheid waarmee Christus ons vrijgemaakt heeft, en laat u niet weer met een slavenjuk belasten.”
Vrijheid is geen losbandigheid. Het is de ruimte om te leven binnen het kader dat God heeft ingesteld. En dat kader is niet opgebouwd uit angst en dwang, maar uit gerechtigheid en waarheid.
